Amsterdam, 30 november 2016 – Een drietal klokkenluiders is na juridische procedures ontslagen vanwege verstoorde arbeidsverhoudingen, nadat zij in 2011 melding deden van gesjoemel met de verkoop van steigerhouten meubelen bij Reclassering Den Haag. Dit berichtte het AD in 2013. Om deze wanpraktijken alsnog aan te tonen hebben de ontslagen medewerkers de hulp van undercoverkopers ingeschakeld. Hieruit kwam naar voren dat Reclasseringsmedewerkers uit Den Haag en Rotterdam tussen 2014 en september 2016 in minstens vijf gevallen ‘handje contantje’ en zonder bon steigerhouten tuinmeubilair verkocht hebben, zo meldde het AD gisteren.
Wie in Den Haag of Rotterdam een taakstraf krijgt, kan in een timmerwerkplaats van Reclassering Nederland belanden. Personen met een taakstraf maken daar steigerhouten meubelen, die worden verkocht aan de lokale kringloopwinkel. Sinds 2013 mogen de verkopen, mede om gesjoemel te voorkomen, ‘uitsluitend per pin’ plaatsvinden. Het aannemen van contant geld door reclasseringsmedewerkers is derhalve niet meer toegestaan. Desalniettemin tonen de door de undercoverkopers gemaakte videobeelden aan, dat dit in sommige gevallen alsnog gebeurt.
Missie reclassering
Het is de missie van de reclassering om actief bij te dragen aan de veiligheid van de samenleving, door het voorkomen van criminaliteit en het terugdringen van recidive. Dit doen ze door risico’s zoveel mogelijk te beheersen en de dader of verdachte te stimuleren zijn of haar gedrag te veranderen. Juist bij een dergelijke organisatie is het daarom van belang integriteit hoog in het vaandel te hebben.
Onderzoek 2011 – 2013
De meldingen van 2011, over onder andere zwarte verkoop van steigerhouten meubelen en klussen voor eigen gebruik door taakgestraften, hebben niet geleid tot aanpak van de misstanden bij de reclassering. De aantijgingen waren niet te bewijzen, concludeerde directeur van Reclassering Nederland Van Gennip in 2013. Deze conclusie werd overgenomen na een intern onderzoek en externe onderzoeken van Tinguely Xperts en Hoffmann Bedrijfsrecherche, waarin geconcludeerd werd dat er geen bewijzen waren. Eén van de klokkenluiders echter, meent dat de zaak destijds niet is goed onderzocht. “Mensen die onze verhalen konden bevestigen, zijn bewust niet gesproken. Het was een doofpotonderzoek.”
In 2013 deden de klokkenluiders vervolgens een integriteitsmelding bij Veiligheid en Justitie. Er werd naar aanleiding van die melding navraag gedaan bij Ed Nijpels, voorzitter van de Raad van Toezicht van Reclassering Nederland. Die liet toenmalig secretaris-generaal Pieter Cloo weten dat de melding “uitermate serieus is genomen en grondig is onderzocht”, maar herhaalde de eerder getrokken conclusie: het bewijs ontbreekt. Ook Cloo nam die conclusie over. Volgens de klokkenluiders zijn zij zelf nooit gehoord naar aanleiding van hun klacht bij V&J.
De klokkenluiders werden tijdens deze periode gesteund door de Expertgroep Klokkenluiders. Toenmalig voorzitter Gerrit de Wit concludeerde naar aanleiding van hun onderzoek naar deze zaak in 2013: “We stellen vast dat het topmanagement van Reclassering Nederland van de corruptie op de hoogte was, de zaak bewust heeft geneutraliseerd en heeft nagelaten verantwoordelijkheid te nemen.”
Onderzoek 2014 – september 2016
De klokkenluiders legden zich niet neer bij hun ontslag. Zij hebben daarom het undercoveronderzoek met de verborgen camera opgezet. En inderdaad: diverse ‘lokkopers’ rekenden door hen bestelde steigerhouten meubels cash af. Ook komen de klokkenluiders erachter dat Den Haag niet de enige locatie is waar nog altijd contant wordt betaald: ook in Rotterdam vinden dergelijke praktijken plaats. Wanneer een lokkoper wordt doorverwezen naar Reclassering Rotterdam en vraagt om een bonnetje, zegt een reclasseringsmedewerker in een opgenomen telefoongesprek: “U krijgt geen bonnetje nee, het is handje contantje, zeg maar.”
Volgens de klokkenluiders, tonen de beelden aan dat er nog steeds wordt gesjoemeld. De directeur van de Reclassering geeft aan een extern onderzoek te hebben ingesteld naar de financiële administratie. Dat onderzoek is nog niet afgerond, zegt hij. “Maar de eerste bevindingen onderschrijven de onderhandse handel vooralsnog niet.” Van Gennip heeft wel opnieuw zijn personeel in herinnering gebracht dat contante betalingen niet mogen.
Klokkenluiders
TI zet zich wereldwijd in voor de bescherming van klokkenluiders. Ook in Nederland staat klokkenluiden in de belangstelling. Recente schandalen vergroten de druk op organisaties om transparant te zijn en orde op zaken te stellen. Mensen die misstanden durven aankaarten, zoals klokkenluiders, maar ook journalisten en hun bronnen, dienen te worden beschermd. TI-NL wil de positie van klokkenluiders verbeteren. Zij kunnen immers bijdragen aan een wereld waarin misstanden worden opgelost, in plaats van weggestopt.
Onlangs is nieuwe wetgeving aangenomen, waardoor de rechtspositie van klokkenluiders is versterkt. Er was tot de inwerkingtreding van deze nieuwe wet Huis voor Klokkenluiders, geen eenduidige wetgeving die voldoende bescherming bood. Nu de nieuwe wet er is, is er hoop voor verbetering, maar er zal in de praktijk nog veel moeten veranderen voordat de bescherming effectief te noemen is en klokkenluiders de bejegening krijgen die zij verdienen.