Amsterdam, 28 november 2017 – Transparency International, de wereldwijde organisatie voor corruptiebestrijding, publiceert vandaag 10 anti-corruptiebeginselen voor staatsbedrijven tegen corruptie, een gids om bedrijven die door de staat worden gecontroleerd of gedeeltelijk eigendom zijn, aan te moedigen en te helpen best practice anti-corruptieprogramma’s volgens de hoogste normen van integriteit en transparantie te implementeren.
Staatsondernemingen (SOE’s) vertegenwoordigen een aanzienlijk deel van het Bruto Nationaal Product (BNP) van veel landen, vooral in opkomende markten, en zijn vaak de grootste werkgever van het land. Ongeveer een kwart van de Fortune 500 Global Companies zijn SOE’s. Overheden gebruiken SOE’s om cruciale diensten zoals energie, water, transport en gezondheidszorg aan gemeenschappen te bieden.
Staatsbedrijven betrokken in grote corruptieschandalen
In vergelijking met andere bedrijven hebben SOE’s specifieke corruptierisico’s vanwege hun nauwe banden met overheden en overheidsfunctionarissen en de grote omvang van de activa en diensten die ze besturen. Enkele van de grootste recente corruptieschandalen hebben betrekking op staatsbedrijven, die duidelijk de risico’s van dit soort bedrijven aantonen.
In Brazilië was de staatsoliemaatschappij Petrobras de focus van een groot corruptieschandaal met illegale betalingen aan politici en steekpenningen die leidden tot enorme economische, politieke en sociale schade die het hele land trof.
Telecombedrijf Telia schikte eind september 2017 een corruptiezaak met het Openbaar Ministerie (OM) in Nederland voor 229 miljoen euro. Om te kunnen opereren op de Oezbeekse telecommarkt betaalden drie Nederlandse dochterondernemingen van Telia tussen 2007 en 2010 steekpenningen aan Gulnara Karimova, de oudste dochter van de vroegere president van Oezbekistan. Ook met de Amerikaanse autoriteiten heeft de multinational, die het hoofdkantoor in Stockholm heeft, een schikking getroffen. In totaal is het aan alle transacties 809 miljoen euro kwijt.
“De meest effectieve manier voor SOE’s om corruptie te bestrijden is door middel van transparantie. Dit is de kern van de SOE-beginselen”, aldus Delia Ferreira Rubio, voorzitter van Transparency International. “Omdat SOE’s eigendom zijn van het publiek, moeten ze bakens zijn van integriteit en transparantie. Helaas lijkt dit niet altijd het geval te zijn”, vulde zij aan.
Bedrijfstransparantie
In 2016 publiceerde Transparency International een onderzoek naar bedrijfstransparantie in opkomende markten waaruit bleek dat van de 18 SOE’s meegenomen in het onderzoek, minder dan één derde informatie publiceerde over hun anticorruptieprogramma’s. Dit was een stuk minder dan het algemene zwakke resultaat van de 100 onderzochte bedrijven, waaruit bleek dat 48 procent informatie publiceerde over hun anti-corruptieprogramma’s. Deze trend is in lijn met de resultaten van eerdere soortgelijke studies.
De SOE-beginselen bieden een code voor ethisch gedrag en een praktisch kader om corruptierisico’s tegen te gaan. In het bijzonder leggen ze de nadruk op de rol van corporate governance bij het leggen van verantwoording aan belanghebbenden via transparantie en publieke rapportage.
“Deze 10 anti-corruptiebeginselen zijn bedoeld om staatsbedrijven te helpen succesvolle anti-corruptieprogramma’s te implementeren en transparant te zijn en verantwoording af te leggen aan hun uiteindelijke eigenaars – de burgers”, aldus Jermyn Brooks, voorzitter van de stuurgroep van “business principles” van Transparency International en de SOE-werkgroep. De SOE-beginselen werden ontwikkeld via een multi-stakeholderproces waarbij Transparency International advies en aanbevelingen zocht van SOE’s zelf, de TI-chapters, academici en governance-experts van over de hele wereld. Ze zijn afgestemd op de Business Principles for Countering Bribery, die in 2003 door Transparency International werden gelanceerd en aanzienlijk hebben bijgedragen aan het vormgeven van de anti-omkopingspraktijken van bedrijven.
De SOE-beginselen zijn ook bedoeld als aanvulling op het werk van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) voor het bieden van corporate governance en richtlijnen voor corruptiebestrijding aan overheden.
De 10 anti-corruptieprincipes voor staatsbedrijven
Het bestuur en management van het staatsbedrijf, ondersteund door al haar medewerkers, zal:
- werken volgens de hoogste standaard van ethiek en integriteit
- zorgen voor best practice-governance en toezicht op het anti-corruptieprogramma
- verantwoording afleggen aan belanghebbenden via transparantie en openbare rapportage
- zorgen voor personeelsbeleid en -procedures ter ondersteuning van het anticorruptieprogramma
- het anti-corruptieprogramma op basis van een grondige risicobeoordeling ontwerpen
- gedetailleerd beleid en procedures implementeren om belangrijke corruptierisico’s tegen te gaan
- relaties beheren met derden om ervoor te zorgen dat ze voldoen aan een anti-corruptienorm die gelijkwaardig is aan die van het staatsbedrijf
- communicatie en training toepassen om het anticorruptieprogramma in het staatsbedrijf in te bedden
- zorgen voor veilig advies aan klokkenluiders en toegankelijke meldkanalen
- de uitvoering van het anti-corruptieprogramma controleren, beoordelen en continu verbeteren
Klik hier om een exemplaar van 10 anti-corruptieprincipes voor staatsbedrijven voor bestrijding van corruptie te downloaden