Amsterdam, 19 juni 2019 – Het Europees Hof heeft eerder dit jaar bepaald dat brievenbusfirma’s misbruik maken van regelgeving om belasting te ontwijken. Nederland en Luxemburg worden gehekeld als fiscale doorstroomlanden. De uitspraak past in een bredere ontwikkeling waarin het fiscale beleid van Nederland wordt bekritiseerd; eerder bepaalde het Europees Parlement dat Nederland een belastingparadijs is. Het Europees Hof zet deze stelling nu kracht bij. Investeerders vrezen dat dit het einde betekent van hun lucratieve financiële routes.

De telefoon van de beheerders van brievenbusfirma’s op de Amsterdamse Zuidas staat roodgloeiend. Amerikaanse investeerders willen weten of hun constructie nog wel veilig is. In Nederland zijn 15.000 brievenbusfirma’s gevestigd. Het bestaansrecht van een groot deel van deze firma’s wordt daarmee nu in twijfel getrokken. Het Europees hof heeft een uitspraak gedaan die weleens het einde van lucratieve belastingontwijkende constructies kan betekenen.

Het Europees Hof

De zaak betrof een Deens bedrijf dat verloor van de Deense fiscus. Het bedrijf maakte gebruik van een tussen geschakelde vennootschap in Luxemburg en Nederland om bronbelasting op een dividenduitkering te ontwijken. Hoewel de uitspraak al in februari werd gedaan, beginnen investeerders zich nu echt zorgen te maken. Op Prinsjesdag zal belastingwetgeving worden gepresenteerd waarin deze uitspraak verwerkt zal zijn, zegt staatssecretaris Menno Snel van Financiën tegen het Financieel Dagblad.

Het Hof heeft daarnaast ook richtlijnen opgesteld om misbruik van de vrijstellingsregels vast te stellen. Nationale belastingdiensten zijn verplicht om daarop te toetsen. Afhankelijk van of er daadwerkelijke kosten gemaakt worden en of de firma daadwerkelijk over geld kan beschikken, dient er beoordeeld te worden of de brievenbusmaatschappij enkel belastingontwijking dient.

Het besluit past  in een bredere ontwikkeling die tegen dergelijke constructies ingaat. In 2016 kwam de Europese Commissie met een voorstel om door de EU te laten bepalen welke fiscale aftrekposten voor multinationals worden toegestaan. Dit zou belastingontwijking tegen moeten gaan. Ook in Nederland heeft het kabinet Rutte-III aangekondigd zich te richten op de bedrijven die iets toevoegen, in plaats van gebruik maken van gunstige wetgeving. De economische werkelijkheid lijkt belangrijker te worden dan de BV als puur juridische rechtsvorm.

Nederland als belastingparadijs

Om aan te geven hoe omvangrijk het gebruik van brievenbusfirma’s in Nederland is; gezamenlijk heeft de branche een balansomvang van 3.6 biljoen, de grootste tak binnen de financiële sector. Groter dan de bankensector (2.3 biljoen) of de pensioenfondsen (1.6 biljoen). Qua werkgelegenheid zorgt deze internationale tak van de financiële wereld voor 0,1%. In 2017 had 94 procent überhaupt geen werknemers in dienst. De daadwerkelijke bijdrage is dus relatief klein. Eerder dit jaar bepaalde het Europees Parlement dat Nederland een belastingparadijs is. Naar schatting lopen andere EU-lidstaten door Nederlandse wetgeving ruim 11 miljard euro mis.

De stempel die Nederland wordt gegeven is controversieel. Een woordvoerder van staatssecretaris Menno Snel (D66) herkent zich helemaal niet in het beeld dat door het Europees Parlement wordt geschetst omdat Nederland juist voorop zou lopen met de aanpak van belastingparadijzen. Tegelijkertijd staat Nederland volgens Tax Justice Network op plaats vier van belastingparadijzen wereldwijd; hoger dan de andere usual suspects Zwitserland, Luxemburg en Ierland. Ook het Centraal Planbureau is kritisch op de manieren waarop Nederland belastingontwijking denkt aan te kunnen pakken. Die noemen het plan vooral een PR-stunt om het eigen imago op te vijzelen.

Het is nu afwachten wat overheden met het arrest gaan doen, maar één ding is zeker: deze uitspraak kan een belangrijk argument vormen om een einde te maken aan de Nederlandse doorstroommogelijkheden. Andere overheden kunnen hierdoor geïnspireerd raken en daarmee heeft deze uitspraak het potentieel om zich als olievlek te verspreiden.