Amsterdam, 21 februari 2020 – Vattenfall, eigenaar van Nuon, heeft twee klokkenluiders die in 2013 klaagden over misstanden bij aanbestedingen, als gevolg hiervan proberen te ontslaan. Dit blijkt uit het dinsdag jl. gepubliceerde onderzoek van het Huis voor Klokkenluiders.
Volgens het Huis voor Klokkenluiders, die de resultaten geanonimiseerd heeft gepubliceerd, hadden de klokkenluiders een terecht vermoeden van een misstand met een maatschappelijk belang. Ook is de melding hierover correct gedaan en bestaat er een causaal verband tussen de melding en de benadeling van de klokkenluiders. Die benadeling ziet het Huis in het boventallig verklaren van de twee werknemers en de ontslagaanvraag.
Voorkeursbehandeling voor Siemens
De werknemers hebben volgens NRC melding gedaan over een geheim gesprek dat in 2013 plaatsvond. Hierbij werd een van de werknemers gevraagd om vertrouwelijke informatie te delen met Siemens. Dankzij de informatie had Siemens een voorsprong in een aanbesteding voor de bouw van een gasturbine in Duitsland van honderden miljoenen euro’s. Vattenfall overtrad hiermee volgens de klokkenluiders aanbestedingswetten en haar eigen gedragscode.
Ook vijf andere oud-werknemers die nauw betrokken waren bij de bouw van gascentrales in Nederland en Duitsland, bevestigden dit verhaal volgens NRC al eerder. Een van hen is aanbestedingsdeskundige, die sinds 2014 weigerde om nog contracten te fiatteren vanwege de ongestaafde voorkeursbehandeling van Siemens. De klachten van de oud-werknemer zouden niet worden onderzocht door Vattenfall, maar ze kreeg wel te horen in overtreding te zijn met zonder toestemming een nevenactiviteit te ontplooien: een hobbywebsite waarop ze een kinderproduct verkoopt.
Afhandeling van melding
De twee werknemers zouden sinds 2013 hun beklag doen bij hun directe managers, de interne ombudsman, de bestuursvoorzitter van Vattenfall en de voorzitter van de raad van commissarissen. Volgens de klokkenluiders wordt hun klacht nauwelijks inhoudelijk onderzocht. Wel worden de twee in 2016 boventallig verklaard. Hiertegen gaan de twee in beroep bij de interne bezwaarcommissie. Door de voor deze zaak ingehuurd advocaat van Allen & Overy, de huidige minister Grapperhaus, wordt de twee complotdenken verweten. De door hem aanbevolen vertrekregeling bevat een zwijgclausule. De werknemers weigeren deze, waarna UWV hun ontslagaanvraag afwijst.
Huis voor Klokkenluiders
Dit is het vierde afgeronde onderzoek sinds de oprichting van het Huis voor Klokkenluiders in 2016, en de eerste waarin de klokkenluiders in het gelijk worden gesteld. Het betreft hier een zogenaamd bejegeningsonderzoek, waarbij wordt onderzocht hoe de klokkenluiders behandeld zijn. De vermeende misstand zelf is niet onderzocht. Wel zegt het Huis dat het eigen onderzoek van Vattenfall naar de melding “traag, gebrekkig en niet transparant” is. Ook het door Vattenfall ingestelde onderzoek naar de behandeling van de klokkenluiders is volgens het Huis eenzijdig. Eén van de klokkenluiders heeft aan NRC laten weten blij te zijn met de uitkomst van het onderzoek, maar betreurt het dat de misstand zelf nog steeds niet is onderzocht.
Na het in november verschenen advies Van Zutphen over het functioneren van het Huis voor Klokkenluiders, dreigt de adviestak van het Huis te worden uitgekleed. Transparency International Nederland waarschuwt in een brief aan de Tweede Kamer dat deze stap niet in lijn is met de kerntaak en het oorspronkelijke idee achter de oprichting van het Huis voor Klokkenluiders. Dat is immers het verlenen van bijstand aan klokkenluiders, die te maken hebben met een ongelijk speelveld en daarom ondersteuning (juridisch, psychosociaal en soms ook financieel) moeten krijgen van iemand die zijn/haar belangen behartigt.