coronatests

Nederlands bedrijf verkoopt onbetrouwbare “Nederlandse” coronatests

Lotte RooijendijkAlgemeen, Extern nieuws, Feature, Gezondheidszorg, Integriteit, Nationaal

Utrecht, 8 mei 2020 – Afgelopen week schreef Trouw dat het Nederlandse biotechnologiebedrijf en handelaar in medische producten ‘Inzek’ sinds de uitbraak van Covid-19 ruim anderhalf miljoen onbetrouwbare coronatests zou hebben verkocht. TI-NL waarschuwt dat in crisistijden snel en onder druk wordt gehandeld, en daarmee zorgvuldigheid en transparantie in het gedrang komen.  

De onbetrouwbare tests van het Nederlandse Inzek zijn al in zeker twintig landen verkocht, zo blijkt uit onderzoek van platform voor onderzoeksjournalistiek Investico in samenwerking met het journalistencollectief OCCRP voor Trouw. Distributeur Bipharma zegt de tests aan ongeveer vijftien Nederlandse ziekenhuizen en laboratoria en meer dan honderd Nederlandse apotheken te hebben verkocht.

‘Dutch-made’ tests uit China

Inzek belooft dat de tests ‘zeer accuraat’ binnen tien minuten kunnen vaststellen of iemand corona heeft gehad aan de hand van het aantal antilichamen in het bloed, maar volgens twee onafhankelijke studies is de kans zeer groot dat de test een verkeerde diagnose stelt. Marien de Jonge, onderzoeker in het Radboudumc, maakt zich zorgen om mensen die geïnfecteerd zijn, maar met een onterecht positieve testuitslag veilig de straat op denken te gaan. “Onbetrouwbare tests vormen een groot gevaar voor de volksgezondheid”, zegt hij. Volgens de Europese Commissie en het Outbreak Management Team bestaan er momenteel nog geen betrouwbare sneltests voor antilichamen in het bloed.

Omdat Inzek de tests als ‘Dutch-made’ adverteerde, dachten overheden en ziekenhuizen in onder meer Spanje, Rusland, Servië en Benin een betrouwbaar Nederlands product te kopen. In werkelijkheid zouden de tests in China zijn gemaakt. De Chinese fabrikant produceert een identieke test onder haar eigen merknaam. In een reactie ontkent Inzek dat het de tests als Nederlands aanprijst, en heeft ‘Dutch-made’ van de website gehaald.

De test kan in Nederland ongecontroleerd de markt op. De inspectie controleert enkel tests die direct aan particulieren worden verkocht, terwijl Inzek zegt alleen aan zorgprofessionals te verkopen. Maar via tussenpersonen komen de tests wel degelijk bij particulieren terecht. De tussenhandelaren richten zich op klanten die niet willen of kunnen wachten op een test van de overheid.

In 2017 werd een nieuwe Europese wet aangenomen die bepaalt dat tests zoals die van Inzek enkel nog na strenge controles de markt op mogen. Echter wordt deze pas in 2022 van kracht, terwijl de bestaande wet al flink was verouderd. Vanaf 2022 vallen dit soort tests waarschijnlijk meteen in de zwaarste risicocategorie.

Corruptierisico’s in crisistijd

Vanaf het begin waarschuwde Transparency International voor de corruptierisico’s die ontstaan in crisistijd. In de bestrijding van de ebolacrisis van 2014-2016 is volgens het Rode Kruis zo’n 6 miljoen dollar verloren gegaan aan corruptie en fraude. Vorige maand bleek dat ook in Nederland al problemen zijn ontstaan door de ondoorzichtige farmaceutische industrie en als gevolg van fraude met keurmerken voor mondkapjes.

De vatbaarheid voor corruptie neemt toe nu sprake is van een extreem verhoogde druk op de gezondheidssystemen, waarbij vraag explodeert en er snel en onder druk moet worden gehandeld. Het kan bijvoorbeeld gaan om het ontbreken van transparantie in de onderzoeken naar een vaccin, grote risico’s in de versnelde aanbestedingen voor nieuwe noodziekenhuizen en materialen en een verhoogd risico op omkoping of fraude om de snelste of beste zorg of beschermingsmaterialen te verkrijgen. In het bijzonder moeten we opletten bij de productie van een vaccin en de verspreiding daarvan.

Ook op bestuurlijk niveau worden de risico’s op misbruik van bevoegdheden groter nu zoveel landen noodmaatregelen treffen en buitengewone bevoegdheden bij de regeringen leggen. Regeringen moeten daarom extra inspanningen leveren om integer en transparant te handelen. Toegang tot informatie voor het publiek is hierbij essentieel, zodat er in de toekomst verantwoording kan worden afgelegd over de nu genomen beslissingen.