Amsterdam, 8 januari 2015 – Corruptie wordt nationaal én internationaal steeds beter aangepakt door overheden. Vooral het onderzoek naar en bestraffen van grensoverschrijdende corruptie is fors gestegen. Dat blijkt uit het ‘Global Enforcement Report’ , jaarlijks uitgegeven door TRACE, waarin wordt weergegeven in hoeverre anticorruptiewetgeving per land wordt gehandhaafd.

Hoewel het omkopen van nationale ambtenaren in alle landen ter wereld strafbaar is, is de omkoping van buitenlandse functionarissen lange tijd buiten het bereik van nationale wetgeving gebleven. Aan het einde van de jaren ’90 werd daarom onder leiding van de Organisatie voor Economische Samenwerking (OESO) door 41 landen een internationaal anti-omkopingsverdrag ondertekend. Volgens de OESO moest de helft van die 41 landen op dat moment nog wetgeving ontwikkelen om deze grensoverschrijdende corruptie strafbaar te stellen. Nu, achttien jaar later, lijkt ook internationale omkoping steeds beter te worden aangepakt.

Onderzoek en vervolging internationale omkoping

Volgens het rapport zijn wereldwijd in 2014 in totaal 211 onderzoeken geweest naar internationale corruptiezaken, en hebben 269 veroordelingen plaatsgevonden. De Verenigde Staten spant met 184 veroordelingen de kroon wanneer het gaat om het vervolgen van omkoping van buitenlandse functionarissen. Maar het rapport laat een mondiale trend zien van steeds meer onderzoek- en veroordelingen van individuen en bedrijven die steekpenningen geven aan buitenlandse functionarissen. Sinds 2012 is het aantal corruptie veroordelingen ook buiten de VS verdubbeld. In Nederland is dit in mindere mate het geval, de overheid stelde in 2014 in totaal 3 onderzoeken in naar internationale omkoping. Ter vergelijking, in Duitsland waren dat er 16.

Hoewel de wereldwijde trend positief is, laat het in de zomer uitgekomen rapport van TI ‘Exporting Corruption 2015’ zien dat de wereldwijde aanpak van (internationale) corruptie nog niet in lijn is met het anti-omkopingsverdrag uit 1997. In dat rapport wordt duidelijk dat 20 van de 41 lidstaten er de afgelopen vier jaar niet in zijn geslaagd ten minste één zaak van internationale omkoping te onderzoeken of te vervolgen.

De inspanning om buitenlandse omkoping tegen te gaan wordt ook belemmerd doordat de straffen die staan op corruptie in zowel de wet als praktijk onvoldoende effectief blijken. Het ‘OECD Foreign Bribery Report’ van december 2014 laat zien dat slechts in 17 van de 41 landen significante straffen werden opgelegd.

Onderzoek en vervolging nationale omkoping

Naast de toename van onderzoeken en vervolgingen van grensoverschrijdende corruptie, blijkt uit het Global Enforcement Report van TRACE ook dat overheden steeds strenger worden in het handhaven van anticorruptie wetgeving onder hun eigen ambtenaren. In december 2014 liep volgens het rapporttwee keer zoveel onderzoek naar omkoping van nationale ambtenaren dan voor die tijd. Dit was vooral het geval in Zuid- Korea,Nigeria, China en Cuba.

Omdat omkopingszaken in die gevallen soms ook in het land van herkomst van de persoon die of het bedrijf dat omkoopt, of door de Amerikanen vervolgd worden, lopen bedrijven het risico twee maal aangepakt te worden voor dezelfde feiten. Deze problemen met mogelijke dubbele bestraffing zijn al langer bron van zorg voor de aanpak van internationale corruptie.

Grootste aantal steekpenningen

Hoewel corruptie een wereldwijd fenomeen is, blijkt uit het rapport dat je in sommige landen meer risico loopt om in aanraking te komen met de vervolging van corruptie. In China is dat risico het grootst, wereldwijd hebben 90 verschillende anticorruptie zaken plaatsgevonden naar bedrijven en Chinese ambtenaren die steekpenningen ontvingen. Daarnaast loop je een grote kans om in aanraking te komen met corruptie en vervolging wanneer je zaken doet in of met landen als Irak, Nigeria, India, Rusland, Brazilië en Indonesië.

Op sectorniveau komen de meeste onderzoeken naar corruptieschandalen voor binnen de grondstoffenindustrie, op de voet gevolgd door de bouw-, productie- en luchtvaartsector. Maar ook de defensie-industrie scoort hoog als het gaat om corruptie. Hierover kunt u meer lezen op de website van Transparency International UK, dat veel onderzoek doet naar corruptie in de defensie sector.