Amsterdam, 23 juli 2025 – Vorige maand heeft de VN tijdens een top in New York een vernieuwd actieplan gepresenteerd om ontwikkelingsfinanciering eerlijker, transparanter en effectiever te maken. Transparency International verwelkomt deze ontwikkeling als een belangrijke stap richting het tegengaan van corruptie, belastingontwijking en illegale financiële stromen. Tegelijkertijd waarschuwt de organisatie dat de daadwerkelijke impact afhangt van de uitvoering: zonder bindende afspraken en politieke wil blijven de ambities op papier.
Het belang van transparantie in ontwikkelingsfinanciering
Het VN-actieplan ontwikkelingsfinanciering, aangenomen tijdens de jaarlijkse “Financing for Development” (FfD) bijeenkomst, richt zich op eerlijker en effectiever gebruik van publieke middelen, belastinghervorming en sterkere internationale samenwerking. Dit is van groot belang: corruptie en illegale financiële stromen kosten ontwikkelingslanden jaarlijks miljarden euro’s. Geld dat hard nodig is voor onderwijs, gezondheidszorg, en duurzame infrastructuur verdwijnt via schimmige constructies naar belastingparadijzen.
Transparency International heeft zich al jaren ingezet voor meer transparantie binnen ontwikkelingsfinanciering. Het nieuwe actieplan bevat meerdere aanbevelingen waar TI zich achter kan scharen. Zo is er aandacht voor de versterking van nationale belastingdiensten, betere rapportage van publieke uitgaven, en het aanpakken van belastingontwijking door multinationals. Ook het vergroten van de transparantie in schuldfinanciering en het opzetten van internationale registers van uiteindelijke belanghebbenden (‘beneficial ownership’) worden als positieve ontwikkelingen genoemd.
TI benadrukt dat corruptie en gebrek aan verantwoordingsplicht vaak een systemisch karakter hebben. Ontwikkelingsfinanciering is hierin geen uitzondering: juist binnen dit complexe veld zijn openheid en toezicht essentieel om misbruik te voorkomen. Het VN-actieplan sluit daarmee aan bij de bredere doelstelling van TI om systemen te hervormen die corruptie in stand houden, of het nu gaat om politiek lobbyen, publieke aanbestedingen of internationale hulpstructuren.
Van woorden naar daden
Hoewel TI het VN-actieplan verwelkomt, plaatst de organisatie een duidelijke kanttekening: het document biedt veelbelovende richtlijnen, maar mist concrete handvatten voor implementatie en handhaving. Er is geen bindende toezegging opgenomen voor verplichte transparantie of sancties bij niet-naleving. Juist dat gebrek aan afdwingbaarheid is problematisch, omdat vrijwillige maatregelen in het verleden vaak te weinig effect hebben gehad.
Zonder echte druk vanuit de internationale gemeenschap en maatschappelijke organisaties blijven mooie woorden dode letter. Het risico bestaat dat landen met goede bedoelingen blijven steken in plannenmakerij, terwijl landen die bewust misbruik faciliteren buiten schot blijven. Transparency International roept daarom op tot heldere implementatiestappen, voldoende financiering van toezichthoudende instellingen, en een onafhankelijke evaluatie van voortgang.
Nederland kan hierin volgens TI-NL een voortrekkersrol spelen. Als voorvechter van transparantie en eerlijke belastingsystemen, en als belangrijke donor in ontwikkelingssamenwerking, heeft ons land zowel de kennis als de positie om bij te dragen aan effectievere regels en toezicht. Ook binnen de EU is ruimte voor verbetering: denk aan het aanscherpen van regels rond belastingontwijking en het publiceren van registers met uiteindelijke eigenaren van bedrijven.
Transparantie als fundament voor duurzame ontwikkeling
De strijd tegen corruptie stopt niet bij nationale grenzen. Internationale samenwerking en verantwoorde financiering zijn cruciaal om wereldwijde ongelijkheid te verminderen en duurzame ontwikkeling mogelijk te maken. Het nieuwe VN-actieplan ontwikkelingsfinanciering biedt een raamwerk waar landen mee aan de slag kunnen, maar zonder politieke wil en concrete actie blijft verandering uit.
Transparency International roept overheden, internationale instellingen en maatschappelijke organisaties op om dit moment aan te grijpen voor échte vooruitgang. Nu is het tijd om van intenties realiteit te maken, en ervoor te zorgen dat elke euro die bedoeld is voor ontwikkeling ook daadwerkelijk bijdraagt aan een eerlijkere wereld.
Wil jij TI-NL ondersteunen in haar strijd voor klokkenluidersbescherming, politieke integriteit en een samenleving vrij van corruptie? Word dan lid, of steun ons via een donatie:
