Amsterdam, 13 oktober 2015 – Meer dan 20 jaar geleden begon Transparency International (TI) aan haar missie om corruptie een halt toe te roepen en transparantie, aansprakelijkheid en integriteit op alle niveaus en in alle sectoren van de maatschappij te promoten. In 1993 waren velen pessimistisch gestemd over de mogelijkheden om corruptie aan te pakken en internationale anti-corruptiewetgeving in te stellen. Toch heeft TI over de jaren substantieel bijgedragen aan het terugdringen van corruptie. Inmiddels is de organisatie een globale beweging met aanzien en expertise. Om in beeld te brengen hoe TI bijdraagt aan verandering, heeft het een impact report opgesteld. Wat heeft de organisatie over de jaren bereikt?

Corruptie op de agenda

Sinds 1995 brengt TI corruptie letterlijk in kaart door middel van de Corruption Perception Index. 175
landen en gebieden wereldwijd worden in de lijst opgenomen en beoordeeld op verschillende criteria. Hieruit valt af te lezen hoe corruptie in de publieke sector wordt ervaren door de burgers van het land zelf. Inmiddels is de index een referentiepunt geworden voor beleidsbepalers, bedrijven en journalisten. 75% van de compliance officers geeft aan de index in hun werk te gebruiken. Het probleem constateren is de eerste stap, maar slechte scores in de index kunnen niet worden genegeerd. De index oefent daarmee druk uit op de leiders om positieve veranderingen door te voeren.

Diagnosticeren van risico’s en oplossingen

Om corruptie te stoppen, moet men begrijpen wat het probleem van corruptie is. Het onderzoek van TI kijkt naar corruptie vanuit verschillende invalshoeken, zowel internationaal als nationaal. Wereldwijd is TI aanwezig in maar liefst 106 landen. Sinds 2001 zijn meer dan 1800 aparte instituties wereldwijd onder de loep genomen. De Global Corruption Barometer is met ruim 114.000 ondervraagden uit 107 landen de grootste survey op het gebied van corruptie ter wereld. Niet alleen wordt het probleem gemeten, de onderliggende oorzaken worden blootgelegd en specifieke oplossingen worden geboden.

Wereldwijde aanpak

Om corruptie aan te pakken moeten landen samenwerken, zo is vanaf dag één onderstreept door TI. TI heeft campagne gevoerd om het eerste globale verdrag tegen corruptie in het leven te roepen, en dat is er gekomen in 2003 in de vorm van de UN Convention Against Corruption. In 2006 startte TI daarop de Global Coalition, een initiatief om alle wereldleiders het verdrag te laten tekenen. De coalitie bestaat uit meer dan 350 NGOs uit meer dan 100 landen. Inmiddels hebben 176 landen en gebieden het verdrag ondertekend. Het verdrag is zelfs gebruikt om de corrupte dictator president Obiang van Equatoriaal Guinee aan te pakken. Miljoenen dollars zijn in beslag genomen en inmiddels lopen er verschillende aanklachten tegen de president en zijn zoon.

Aanpak van buitenlandse omkoping

Bedrijven kunnen betrokken zijn bij buitenlandse omkoping, bijvoorbeeld door buitenlandse ambtenaren om te kopen om contracten binnen te slepen of wetgeving te omzeilen. Omkoping door bedrijven verstoort eerlijke marktwerking, ondermijnt democratie en kan levens in gevaar brengen. Geen enkel bedrijf, ongeacht hoe groot, zou daar weg mee mogen komen. In 1993, toen TI begon, was buitenlandse omkoping geaccepteerd; in veel landen was het zelfs aftrekbaar van de omzetbelasting. TI heeft daarom campagne gevoerd voor het eerste internationale verdrag tegen buitenlandse omkoping. Dit kwam er in 1997 in de vorm van de OECD Anti-Bribery Convention. 41 landen, samen verantwoordelijk voor bijna 90% van de totale buitenlandse investeringen, hebben dit verdrag ondertekend. Het verdrag is een effectief middel om omkoping tegen te gaan en inkomsten voor opsporingsinstanties te genereren: in de Verenigde Staten werd er in 2014 $1.56 miljard aan boetes betaald.

Geheime bedrijven aanpakken

Door een makkelijke manier te bieden om anoniem zwart geld weg te sluizen zijn verborgen bedrijven een veelgebruikt middel voor terroristen, internationale drug kartels en corrupte leiders. Voor de miljarden mensen in ontwikkelingslanden zijn deze bedrijven uitermate slecht, aangezien ruim $1 biljoen per jaar verloren gaat door corruptie via deze ‘shell companies’. Met internationale en nationale acties, zoals de “Unmask the Corrupt” campagne, probeert TI de uiteindelijke belanghebbenden van bedrijven openbaar te maken. De campagne bereikte in haar eerste jaar ruim 2 miljoen mensen. Verder ondertekenden 19 NGOs en 2 Nobelprijswinnaars de open brief aan de G20.

Tools voor bedrijven

TI laat zien hoe bedrijven zich goed kunnen gedragen. Met tools om integriteit en transparantie binnen bedrijven te vergroten heeft TI wereldwijde standaarden ontwikkeld voor positief gedrag van bedrijven. Verder heeft de organisatie middelen, trainingen en beoordelingskaders ontwikkeld om bedrijven in staat te stellen zich tegen corruptierisico’s te beschermen. TI heeft bijgedragen aan de vraag van investeerders en consumenten om verantwoordelijk en transparant te ondernemen. Voor grote bedrijven is een reputatie als duurzaam en verantwoordelijk belangrijk en daarom brengen zij rapportages naar buiten om dit te bewijzen. Ruim 8000 bedrijven wereldwijd zijn gecommitteerd aan het bestrijden van corruptie via UN Global Compact, waarin corruptie als tiende principe is opgenomen. Hierdoor zal ook de concurrentie stappen moeten nemen om verantwoordelijk te werk te gaan.

Aandacht voor corruptie in de defensiesector

Lucratieve en geheimzinnige contracten tussen overheden en de defensiesector vormen een vruchtbare grond voor corruptie. In 2012 bracht TI een index uit over de geheimhouding en corruptierisico’s binnen overheden en de defensiesector. Sindsdien probeert TI druk uit te oefenen op beide partijen om verbeteringen te bewerkstelligen. De ontwikkelingen zijn positief, want bijna twee derde van de bedrijven heeft strengere maatregelen tegen corruptie genomen. Toch er is nog een hoop werk te verzetten. Militaire corruptie is niet alleen verspillend – het ondermijnt veiligheid, versterkt conflicten en brengt levens in gevaar.

Ontwikkeling duurzaam maken

In Afrika wordt jaarlijks meer geld verloren door illegale geldstromen dan er binnenkomt aan hulp. In Mexico besteedt een gezin gemiddeld tot 14% van hun inkomen aan steekpenningen om in basisbehoeften te voorzien. Globaal, regionaal en nationaal is het hetzelfde verhaal – je kan armoede niet aanpakken zonder corruptie aan te pakken. Moedersterfte, ongeletterdheid en volksgezondheid blijken allemaal erger te zijn in landen die gekenmerkt worden door een hoog corruptieniveau. In samenwerking met andere organisaties heeft TI leiders gevraagd het tegengaan van corruptie centraal te zetten in de ontwikkelingsagenda. Met succes, aangezien vanaf 2015 good governance het 16e doel van de Sustainable Development Goals is.

Corruptierisico’s in klimaatfinanciering tegengaan

Klimaatverandering is een van de grootste bedreigingen waar onze wereld mee te maken heeft. Wanneer corruptie effectieve maatregelen verhindert, is dit een wereldwijd probleem. In 2011 bracht TI het Global Corruption Report uit waar voor het eerst aandacht werd geschonken aan de effecten van corruptie op de aanpak van klimaatverandering. Meer dan 50 experts van over de hele wereld gaven hun visie op de invloeden van corruptie op klimaatverandering. Lange tijd werden corruptierisico’s bij klimaatprogramma’s over het hoofd gezien. Tegenwoordig is er meer aandacht voor door regeringsleiders en klimaatfondsen.

Juiste besteding publieke gelden

Overheidsgeld zou moeten worden besteed om het leven van burgers te verbeteren – niet om de luxe levens van corrupte bewindspersonen te financieren. De specialisten van TI houden overheidsuitgaven wereldwijd scherp in de gaten. Door onderzoek te doen naar verdachte deals heeft TI geholpen de verduistering van overheidsgeld aan het licht te brengen. Ook worden complexe financiële constructies blootgelegd en versimpeld tot duidelijk is waar het geld vandaan komt en waar het naartoe gaat. Daarmee stelt TI burgers in staat het geld te volgen en melding te maken van eventueel misbruik. Zo werd in Pakistan met behulp van de anti-fraude hotline aan het licht gebracht dat $150 miljoen aan ontwikkelingshulp nooit aangekomen was op de plaats van bestemming.

Informatie voor iedereen

Kennis is macht – maar toen TI meer dan 20 jaar geleden begon, was deze kennis in de handen van een kleine elite. Met grassroots campagnes om civil society bewust te maken heeft TI de bewustwording over het onderwerp vergroot. Leiders moeten kunnen laten zien dat ze niks te verbergen hebben. Tegenwoordig is het recht op informatie vastgelegd in verschillende wetten in meer dan 100 landen. In 1993 waren dat slechts 11 landen. TI zet zich ervoor in dat deze trend zich doorzet. Waar data vrij beschikbaar is, moeten nieuwe en betere manieren gevonden worden om deze data nuttig te gebruiken. Met innovatieve tools en trainingen helpt TI de overheidsinformatie om te zetten naar macht voor de burger.

Helpen burgers een stem te geven

Niemand zou alleen tegen corruptie moeten strijden. TI biedt daarom gratis en vertrouwelijk juridisch advies via Advocacy and Legal Advice Centres (ALACs). TI heeft 102 ALACs in 62 landen waar ruim 200.000 mensen zich hebben gemeld met klachten. Wereldwijd werkt TI met klokkenluiders, helpt zij burgers corrupte leiders aan te pakken en brengt zij illegale praktijken aan het licht. TI stopt niet met individuele overwinningen; de klachten worden gebruikt om strategische en systematische veranderingen te bepleiten.

‘Power to the people’

Iedereen kan betrokken zijn in de strijd tegen corruptie – en wanneer meerdere mensen uit een gemeenschap samenwerken, is het potentieel groot. Of het nu uitvoeren van inspecties is, het monitoren van financiële stromen of het verhogen van bewustzijn, TI helpt mensen hun frustraties over corruptie om te zetten in acties om verandering teweeg te brengen. Zo zijn meer dan 5500 burgers in Bangladesh onderdeel geworden van community action groups om corruptie aan te pakken, en zijn in Libanon 900 jongeren onderdeel geworden van een programma waar ze overheidsuitgaven controleren.

De toekomst vormgeven

TI’s summer schools en wereldwijde bijeenkomsten brengen de beste denkers en meest innovatieve ideeën samen in de strijd tegen corruptie. Van Cambodja tot Litouwen biedt TI training en begeleiding door anti-corruptie experts waardoor de toekomstige generatie leiders gewapend is tegen corruptie. De evenementen zijn de eerste stap – belangrijk zijn de ideeën die eruit voortkomen en de verbanden die ze helpen te leggen. De jongeren nemen inspiratie en expertise mee terug naar hun eigen land en zetten hun ideeën om naar realiteit. Recent kwamen in Litouwen 700 jongeren uit 90 landen bijeen voor de TI summer school.