Amsterdam, 16 augustus 2018 – De wereldvoetbalbond FIFA heeft zijn ethische code herzien. Na jaren van misstanden is er onder de nieuwe FIFA-baas Gianni Infantino met kritische blik gekeken naar de code uit 2012. Boetes zijn hoger, straffen zijn langer en de taal is duidelijker. De FIFA zelf is trots: corruptie is verdwenen. Maar dan letterlijk, het woord corruptie is namelijk uit het hele document geschrapt. Daarnaast zijn de verjaringstermijnen voor misstanden verkort en is interne kritiek op het management van de FIFA nu strafbaar. De nieuwe regels lijken de FIFA de macht te geven om zelf te bepalen wat de organisatie wel en niet tolereert.

Onduidelijkheid

De nationale en internationale pers viel afgelopen week over de hierboven beschreven feiten. De FIFA, de organisatie die #corruptie al jaren als trending topic heeft, wijzigde stilletje de ethische code. Rob Harris van Associated Press (AP) zag de nieuwe ethische code in voor deze door de FIFA werd geïmplementeerd. Harris ontdekte wat er was veranderd en vroeg om toelichting. Meer dan “de wijzigingen komen van de ethische commissie” kreeg hij niet te horen. En laat het diezelfde ethische commissie nou juist verboden zijn om met de pers te praten. Gelukkig had de FIFA snel een verklaring. Het is allemaal niet zo erg als AP, die het nieuws naar buiten brachten, doet vermoeden. Het woord corruptie is geschrapt uit de Duitse, Engelse en Spaanse versies om onduidelijkheid in de taal te voorkomen. Vreemd, want corruptie is een vertaalbaar woord en ook in andere talen bestaat er een woord voor. Waarom dan deze zet? Zo beknopt mogelijk beschrijven dat je niets met corruptie te maken wil hebben, is sterk. Het is alleen jammer dat de FIFA en corruptie eigenlijk zo onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn dat de organisatie beter te veel dan te weinig woorden had kunnen gebruiken om zijn standpunt te beschrijven.

Verjaringstermijn

Naast het verwijderen van het woord corruptie heeft de wereldvoetbalbond in zijn herziene code verjaringstermijnen ingevoerd voor omkoping, verduistering van FIFA gelden en matchfixing. 10 jaar na dato kun je voor die feiten niet meer vervolgd worden. En ook dat wekt veel gefronste wenkbrauwen en argwaan op. Een aantal FIFA officials die momenteel intern worden vervolgd voor het plegen van strafbare feiten hebben deze feiten bijna 10 jaar geleden gepleegd. Zij zouden hierdoor vrijuit kunnen gaan. De FIFA zegt in haar verklaring dat het verjaringsprincipe in rechtssystemen over de wereld voorkomt. Maar als dat zo is, waarom zou je daar dan je eigen interpretatie aan geven? Dat heeft geen toegevoegde waarde, maar belemmert de integriteit van je organisatie wel. Verder reageert de FIFA in zijn verklaring door te zeggen dat de verjaringstermijnen zouden helpen om zaken sneller af te handelen. Maar als je het afhandelingsproces niet herziet, verandert er natuurlijk niets. Het is dan ook jammer om te zien dat de FIFA ook hier een zwak argument voert. Vooralsnog lijkt het er dus op dat de veranderingen vooral bedoeld zijn om regelovertreders die lang genoeg onder de radar blijven, te helpen met hun zonden weg te komen.

Lastige laster

De laatste wijziging die de FIFA heeft doorgevoerd is het strafbaar maken van kritieke uitingen over de FIFA door medewerkers. Deze zou doorgevoerd zijn om “FIFA en eenieder waarop de code van toepassing is te beschermen tegen laster en/of negatieve uitspattingen van anderen”. Zelfs als dit wel zo is, moet de organisatie zich afvragen wat voor bedrijfscultuur er intern heerst. Indien personen binnen jouw organisatie je willens en weten zwart maken zonder gegronde redenen anders dan eigenbelang is er iets goed mis. Echter lijkt de nieuwe regel eerder te zijn bedacht om tegenstanders van de corrupte machthebbers binnen de FIFA het zwijgen op te leggen. De FIFA lijkt al langer te proberen om alle critici binnen haar muren weg te werken. Zo werden vorig jaar Cornel Borbély en Hans-Joachim Eckert de deur gewezen, waarschijnlijk om politieke redenen. Beiden waren betrokken bij het FIFA Ethics Committee en hadden kritiek op de werkwijze binnen de wereldvoetbalbond.

Conclusie

Het weghalen van de term corruptie, het verbieden van kritiek en de mogelijkheid op verjaring van strafbare feiten zijn stuk voor stuk schrikbarend te noemen. Klokkenluiders wordt eigenlijk gezegd dat op klokkenluiden het einde van hun carrière binnen de FIFA staat en corrupte officials krijgen vrij baan. Het is dan ook te hopen dat alle recente media-aandacht meer teweeg brengt dan een zwakke verklaring op de website van de wereldvoetbalbond. Nu het WK in Rusland, met al haar schandalen en omkoping, ten einde is, zou het tijd moeten zijn voor de organisatie om een nieuwe weg in te slaan. Weg van corruptie en geruchten daarover. Op naar integriteit en eerlijke sport. Een deel van de wijzigingen in de herziene ethische code draagt hier zeker aan bij, maar grosso modo is de nieuwe code toch echt één stap vooruit en twee naar achter.

Sepp Blatter werd in 2015 afgezet als FIFA-directeur. Dit na de invallen van de Amerikaanse en Zwitserse politie bij een hotel waar FIFA-bestuurders verbleven, gecombineerd met alle geruchten over corruptie binnen de FIFA. Saillant detail is dat meneer Blatter werd geschorst met behulp van het ethische reglement dat hij zelf heeft helpen invoeren. Ook de nieuwe baas Gianni Infantino heeft geen schone lei weten te houden. Hij wordt door velen beschuldigd van corruptie en door sommigen zelfs beschreven als een dictator binnen de FIFA. De herziening van de ethische code helpt niet bij het oppoetsen van die reputatie. Het lijkt dan ook slechts een kwestie van tijd voordat het oude Nederlandse spreekwoord “Wie de bal kaatst, kan hem terug verwachten” ook voor hem opgaat.