Amsterdam, 4 mei 2016 – Greenpeace Nederland heeft maandag geheime TTIP onderhandelingsdocumenten vrijgegeven over het omvangrijke handelsakkoord dat de EU en de VS willen sluiten. Greenpeace claimt dit gedaan te hebben om de broodnodige transparantie te bieden en een geïnformeerd debat over het verdrag te activeren. Volgens hen dreigt dit verdrag verstrekkende gevolgen te hebben voor het milieu en het leven van meer dan 800 miljoen burgers in de EU en de VS.
Greenpeace stelt dat de documenten bewijzen dat “miljoenen mensen terecht bezorgd zijn over TTIP” en dat het handelsverdrag “een gigantische verschuiving van de macht van burgers naar grote bedrijven” omvat. Uit de teksten zou herhaaldelijk blijken dat burgers en maatschappelijke organisaties buitenspel worden gezet, terwijl het bedrijfsleven meepraat met de onderhandelaars. Volgens Greenpeace dreigen belangrijke milieumaatregelen te worden geschrapt en openen de EU-onderhandelaars de deur voor de import van CO2-intensieve brandstoffen en hormoonverstorende stoffen.
“De EU en VS lijken de belangen van multinationals boven de bescherming van mens en milieu te stellen”, aldus Greenpeace.
Wat houdt TTIP in?
Het doel van het Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP) is de bevordering van handel tussen EU en VS en daarmee het stimuleren van de economische groei. Via TTIP zou de grootste vrijhandelszone ter wereld ontstaan en om deze handel te vergemakkelijken is standaardisering van regels en richtlijnen nodig.
Gehoopte voordelen
De gehoopte voordelen van TTIP voor Europa omvatten goedkopere producten en diensten, werkgelegenheid, investeerders uit de VS, hogere inkomens en dus grotere koopkracht. Volgens voorstanders kan TTIP jaarlijks voor 120 miljard euro groei zorgen, 545 euro voor ieder Europees gezin.
Op geopolitiek niveau zijn de te behalen voordelen energiezekerheid, toegang tot Amerikaans olie en gas, hetgeen leidt tot een onafhankelijkere positie ten opzichte van Rusland en de Arabische wereld. Daarnaast zien voorstanders van dit verdrag het als een versteviging van het Amerikaans-Europese bondgenootschap in een tijd dat andere grootmachten in opkomst zijn.
Geduchte nadelen
De grootste gevreesde nadelen zijn de teloorgang van voedselveiligheid, de veiligheid van chemische stoffen die we gebruiken, de energie die we verbruiken en het effect van financiële diensten op de burger.
Ook stellen tegenstanders van TTIP dat met dit verdrag bedrijven een nog grotere macht krijgen ten opzichte van nationale overheden en vrezen zij het verdwijnen van kleine bedrijven vanwege de grote internationale concurrentie.
Wat is het belang van de TTIP Leak?
Greenpeace heeft de hand gelegd op 16 ‘hoofdstukken’ met 250 pagina’s aan ‘geconsolideerde teksten’ rond de TTIP-onderhandelingen. Deze pagina’s dateren uit maart en bevatten de standpunten van Europa en Amerika in de twaalfde onderhandelingsronde, die toen net had plaatsgevonden. Een dertiende ronde is vorige week gehouden.
De standpunten van de Amerikaanse regering waren tot nu toe strikt geheim. Doordat ze openbaar zijn, is voor het eerst zichtbaar waarover Europa en de VS het eens zijn en waarover ze van mening verschillen.
Wat vooral opvalt bij het lezen van de documenten is dat de EU en de VS op een groot aantal gebieden nauwelijks nader tot elkaar komen. Dit is opvallend, aangezien de Europese onderhandelaars de indruk wekten dat de onderhandelingen bijna rond zijn. De planning was om in grote lijnen een overeenkomst te hebben na de veertiende onderhandelingsronde, die in juli in Brussel zal plaatsvinden. De gelekte teksten doen echter vermoeden dat de standpunten nog veel te ver uiteen liggen.
Zo geven de Amerikanen aan dat verlaging van tarieven voor Europese auto-onderdelen alleen denkbaar is wanneer er ontwikkeling plaatsvindt bij het wegnemen van barrières voor Amerikaanse landbouwproducten. Tevens willen de Verenigde Staten dat Amerikaanse wijnboeren ook champagne mogen produceren en de naam mogen gebruiken. Tot nu toe is champagne een voor Franse boeren beschermde naam. Daarentegen willen de Amerikanen Europese bedrijven niet toelaten tot de markt voor publieke aanbestedingen in de VS. Over het toestaan van cosmetische producten zijn de meningsverschillen zelfs “onoverbrugbaar”, omdat de Amerikanen deze wil waarborgen met dierproeven, terwijl dat voor de Europeanen onacceptabel is.
In het algemeen legt de Verenigde Staten meer nadruk op het belang van onbelemmerde markttoegang en lage heffingen, waar Europa veiligheid en consumentenbescherming juist meer centraal stelt.
EU-regelgeving onder druk door TTIP
Volgens Greenpeace is het onweerlegbaar dat grote Amerikaanse multinationals veel meer invloed krijgen op Europees beleid en dat het milieu- en klimaatafspraken amper aandacht krijgen in TTIP. Ook het EU-principe dat slechts producten op de markt mogen waarvan bewezen is dat ze veilig zijn, wordt ondergraven, claimt Faiza Oulahsen van Greenpeace. Oulahsen geeft aan dat uit de artikelen blijkt dat de handhaving van de EU-regelgeving onder druk komt te staan.
“Minister Ploumen zei eerder dat aan onze hoge standaarden niet wordt getornd, maar uit meerdere artikelen blijkt dat de regelgeving wel degelijk onder druk komt te staan”, aldus Faiza Oulahsen van Greenpeace.
Cecilia Malmström, Eurocommissaris voor Handel, gaf maandag aan dat de daad een “storm in een theekopje” is. Volgens Malmström zal geen enkel vrijhandelsakkoord de Europese normen verlagen. “Het verlagen van standaarden is simpelweg niet waar ik mee bezig ben.” Volgens Malmström zal TTIP niet leiden tot minder bescherming van consumenten, voedselveiligheid of het milieu, maar eerder tot hogere standaarden.
Ignacio García Bercero, de hoofdonderhandelaar namens de EU, heeft maandag onderstreept dat Greenpeace slechts een deel van de documenten in handen heeft. Volgens hem trekt de milieuorganisatie “compleet verkeerde” conclusies. Ook ontkende hij dat het bedrijfsleven veel macht heeft aan de onderhandelingstafel. Hij geeft aan dat het feit dat de Amerikanen hun industrie willen consulteren, hun eigen zaak is. “Wij doen dat niet. Wij consulteren lidstaten”, aldus Bercero. Echter, de Commissie is wel in gesprek met adviesgroepen, waarin zowel bedrijven als maatschappelijke organisaties zijn vertegenwoordigd.
Zorgen vanuit maatschappelijk middenveld
Het maatschappelijk middenveld in de Europese Unie en de Verenigde Staten hebben hun zorgen uitgesproken dat het verdrag zou kunnen leiden tot lagere normen en het verwijderen van garanties over de gehele breedte. Om deze problemen aan te pakken wordt er om grotere transparantie gevraagd bij de onderhandelingen. Ook al is de oprichting van een adviesgroep van belanghebbenden voor de onderhandelingen van de Europese Unie een verbetering, het is niet genoeg om het proces volledig transparant te maken. Met name omdat deelnemers van de adviesgroep slechts beperkte toegang hebben tot de onderhandelingstafel onder strikte geheimhouding en dit alles buiten bereik zal blijven voor de rest van betrokken maatschappelijke organisaties en burgers.
Meer transparantie, meer debat
Met het lekken van enkele van de onderhandelingsteksten zal een beter geïnformeerd maatschappelijk debat mogelijk worden. Ondanks de pogingen tot transparantie over de onderhandelingen van TTIP van de Europese Commissie was het tot op heden nog niet mogelijk de standpunten van de Verenigde Staten te bekijken. De meest cruciale teksten bleven achter gesloten deuren bewaard, wat tot veel onduidelijkheid en onzekerheid leidde.
Met de nieuwe documenten worden nu de contouren van het verdrag duidelijk. Zo wordt bijvoorbeeld zichtbaar dat er gesproken is over het opnemen van anti-corruptiemaatregelen, iets dat tot op heden nog niet was teruggekomen in de openbare documenten. Tijdens de negende ronde onderhandelingen zijn afspraken gemaakt tussen de EU en de VS over het bestrijden van corruptie. Maar of het nu gaat om anti-corruptie, landbouwproducten, dierwelzijn of consumentenbescherming: de uitgelekte documenten zullen zeker bijdragen aan een levendig debat over het ambitieuze handelsverdrag.