Amsterdam, 29 februari 2016 – De leden van de Europese Commissie geven nog te weinig transparantie over de meetings die zij hebben met lobbyisten. Tot die conclusie kwam de website Politico nadat het de officiële websites van de Eurocommissarissen had bekeken. De leden van de Commissie en hun belangrijke medewerkers moeten op hun websites alle meetings met lobbyisten vermelden. Dit gebeurt bij vele van de 28 commissarissen echter sporadisch. Sommigen hadden helemaal geen enkele meeting op de agenda voor 2016 staan, iets wat zeer onwaarschijnlijk is. Daarmee wordt de roep om een verplicht lobbyregister nog groter.
Lege agenda’s
Toen de Commissie Juncker eind 2014 aantrad, beloofde Juncker meer transparantie over de besluitvorming binnen de EU. Een van de regels die hij zijn eigen Commissie oplegde, was om openheid van zaken te geven over gesprekken met lobbyisten via de websites van de commissarissen. Nu lijkt deze belofte weinig effect te hebben gehad. Van de 28 Eurocommissarissen hadden er volgens hun websites 10 helemaal geen afspraken in 2016. De agenda van de Eurocommissaris voor Regionaal Beleid, Corina Creţu, vertoonde bijna geen informatie. Haar lijst met meetings was onveranderd sinds mei 2015. Verder stonden er voor 2015 slechts twee afspraken in. De vele afspraken van haar medewerkers doen echter vermoeden dat er nogal wat ontbreekt in de agenda.
Natuurlijk zijn er ook enkele positieve uitzonderingen. De Eurocommissaris voor Financiële Stabiliteit, Financiële Services en Kapitaalmarkten, Jonathan Hill, volgt de regels nauwgezet en lijkt alle afspraken te registreren. Zijn agenda schetst een realistisch beeld van het aantal gesprekken tussen lobbyisten en Eurocommissarissen. Ook Jyrki Katainen, Vice-President en Eurocommissaris voor Banen, Groei, Investeringen en Mededinging, houdt zijn lijst goed bij. Maar dat de positieve gevallen de uitzondering in plaats van de regel zijn, zegt genoeg over het nakomen van de beloftes.
Lobbyregister inefficiënt
Een andere maatregel die door de Commissie werd ingesteld was dat de leden van de Commissie alleen mochten spreken met lobbyisten die geregistreerd waren in het vrijwillige Joint Transparency Register. Dit register voor lobbyisten bestaat sinds 2011 en beslaat zowel de Europese Commissie als het Europees Parlement. Echter, het register is zeer gevoelig voor misbruik en onvolledigheden. Vorig jaar kwam uit onderzoek van Transparency International naar voren dat meer dan de helft van de registraties niet kloppen, incompleet zijn of gewoon niks zeggen over de lobbyist.
Zo had volgens het register de Poolse televisiezender Telewizja Polska S.A. in 2014 maar liefst $337 miljoen uitgegeven aan lobbyen in de EU. Verder zou de University of Salford uit Manchester €120 miljoen hebben gespendeerd aan lobbyisten. De gemeenteraad van het Roemeense district Timiş zou er €81 miljoen tegenaan hebben gegooid. Ter vergelijking: Microsoft en Google besteedden beiden ongeveer €8 miljoen datzelfde jaar. Zoals u begrijpt klopt er weinig van dergelijke cijfers. “The poor quality of the data on the register is a real problem,” aldus Daniel Freund van TI.
Er bestaan geen sancties voor verkeerde invoer in het register en het secretariaat van het Joint Transparency Register heeft onvoldoende middelen om de invoeren na te lopen. Volgens Politico had het secretariaat slechts vier parttime medewerkers. Ondanks dat ze officieel de leiding hebben over het register doen de Europese Commissie en het Europees Parlement ook geen onderzoek naar de betrouwbaarheid van de informatie. Het register is immers vrijwillig, dus de noodzaak om streng toe te zien is er niet echt. Het is tijd dat dat verandert.
Verplichten lobbyregister volgende stap
Om de transparantie van de EU te bevorderen heeft de Europese Commissie bij aantreden besloten een voorstel te gaan schrijven voor een verplicht lobbyregister. De bedoeling was dat het voorstel er in 2015 al zou komen, maar dit is niet gelukt. Het schrijven van het voorstel kwam zelfs niet terug in de prioriteiten van 2015, wat veel vragen opriep. “In terms of transparency, the most important element of that part of Juncker’s priorities upon assuming office was to get a new mandatory register,”zegt Daniel Freund van TI. Ook andere NGO’s verwachten dat het voorstel er nog wel gaat komen. Om dit duidelijk te maken stuurden vorig jaar 112 NGO’s een brief naar Eurocommissaris Timmermans.
Volgens de Commissie wordt er nog wel gewerkt aan het voorstel: “Preparatory work is ongoing and the Commission still intends to bring forward a proposal as announced in the Work Program,” stelt een woordvoerder van de Commissie. De bedoeling is dat het verplichte lobbyregister niet alleen voor de Europese Commissie en het Europees Parlement maar ook voor de Raad van Ministers zal gelden. De Raad heeft in 2011 al uitgesproken voor dit plan te zijn en ziet het voorstel graag tegemoet. Ook het Europees Parlement zit op het wetsvoorstel te wachten: “Parliament is ready for these reforms. We have committed negotiators and have made clear commitments,” aldus Europarlementariër Sven Giegold eind vorig jaar.
Transparency International ziet het verplichte lobbyregister als een belangrijke en noodzakelijke tool om Europese besluitvorming zo transparant mogelijk te maken. Naar verwachting zal het plan vrij gemakkelijk worden aangenomen door de Raad en het Europees Parlement, maar dan moet er wel een voorstel van de Commissie komen. Het is te hopen dat dit er binnen afzienbare tijd komt. Verder zal de capaciteit van het secretariaat van het Joint Transparency Register moeten worden vergroot om daadwerkelijk invoeren te kunnen controleren. Tot slot moeten er sancties in het voorstel worden opgenomen in geval van overtreding. Alleen zo kan worden afgedwongen dat lobbyisten en besluitvormers transparantie geven over de gang van zaken. De gebrekkige informatie over de meetings van Eurocommissarissen laat zien dat het systeem niet werkt zonder een goede stok achter de deur.