Amsterdam, 31 augustus 2016 – De Amerikaanse beurscommissie SEC heeft een beloning van 20 miljoen euro uitgekeerd aan een klokkenluider die aan de bel trok over boekhoudfraude bij zadenproducent Monsanto. De fraude zou volgens de SEC zonder de klokkenluider zeer moeilijk te detecteren zijn geweest. Het betreft de op een na hoogste beloning ooit die door de SEC is uitgekeerd aan een klokkenluider.
Schikking van 72 miljoen euro met Monsanto
De beloning houdt verband met een schikking van omgerekend 72 miljoen euro die Monsanto en toezichthouder SEC in februari 2016 hebben getroffen. Monsanto zou hebben gefraudeerd met de boekhouding over het bestrijdingsmiddel Roundup, een middel tegen onkruid. Het onkruidbestrijdingsmiddel bevat het omstreden glyfosaat, een bestanddeel waarvan de veiligheid van het gebruik niet onomstreden is.
Volgens de toezichthouder heeft de klokkenluider, een voormalig financieel medewerker van Monsanto waarvan de identiteit niet bekend is gemaakt, geholpen de moeilijk te detecteren fraude te onthullen. “Werknemers van bedrijven hebben een unieke positie achter de schermen die ze in staat stelt complexe of verborgen misstanden te ontrafelen. Zonder de hulp van deze klokkenluiders zou het extreem moeilijk zijn om dit soort fraude te ontdekken”, aldus Jane Norberg, directeur van het klokkenluidersprogramma van de SEC.
Klokkenluidersprogramma SEC
Binnen het speciale klokkenluidersprogramma van de SEC kunnen klokkenluiders een beloning tot 30 procent van de geïnde boete opstrijken. Sinds de oprichting van het programma in 2014 is er 96 miljoen euro uitgekeerd. De beloning van 20 miljoen euro voor de klokkenluider van de boekhoudfraude bij Monsanto is het op een na grootste bedrag dat de toezichthouder ooit heeft uitgekeerd onder de vlag van het speciale klokkenluidersprogramma.
De hoogste vergoeding ooit werd in 2014 uitgekeerd en bedroeg 27 miljoen euro. De SEC heeft de klokkenluider nooit geïdentificeerd, noch bekend gemaakt aan welke zaak de beloning verbonden was. De toenmalig directeur van de handhavingsdivisie bij de SEC, Andrew Ceresny, zei in een verklaring dat “de klokkenluider die bij ons kwam met de informatie over een lopende fraudezaak, zeer moeilijk op te sporen zou zijn geweest zonder deze informatie.”
Klokkenluider Deutsche Bank weigert beloning SEC
Onlangs heeft een klokkenluider die bij de Deutsche Bank boekhoudfraude aan het licht heeft gebracht, een beloning van enkele miljoenen euro’s van de SEC afgewezen. Een voormalig risico-analist van de Duitse bank gaf de SEC informatie waardoor fraude in de boekhouding onthuld kon worden. De Deutsche Bank kreeg hiervoor een boete van 55 miljoen dollar.
De klokkenluider stelde dat niet de bank maar individuele bestuurders een boete zouden moeten krijgen. Volgens hem was het overlopen van personeel van de Deutsche Bank naar de SEC een belangrijke reden van het ongestraft blijven van bestuurders.
Klokkenluiders in Nederland
Sinds 1 juli dit jaar moeten werknemers die misstanden aankaarten in Nederland beter beschermd worden. Toen werd de nieuwe wet Huis voor Klokkenluiders van kracht. Die wet regelt onder meer dat bedrijven met meer dan 50 werknemers een interne klokkenluidersregeling moeten hebben.
Klokkenluiders die voor de inwerkingtreding van deze wet in Nederland misstanden meldden, werden geregeld gediscrimineerd en kwamen vaak moeilijk weer aan een baan. Het is belangrijk dat er in de politiek, het bedrijfsleven en de maatschappij wordt nagedacht over hoe klokkenluiders kunnen worden beschermd. De nieuwe wet lijkt een verbetering te behelzen en Transparency International Nederland zal de praktische uitwerking van de wet met interesse volgen.