Amsterdam, 27 oktober 2016 – Afgelopen dinsdag heeft de Europese Commissie het CCCTB voorstel ingediend om de EU te laten bepalen welke fiscale aftrekposten voor multinationals worden toegestaan in plaats van de lidstaten zelf. Multinationals met een omzet hoger dan 750 miljoen euro per jaar zouden in alle 28 EU-landen op dezelfde manier hun belastbare winst moeten berekenen. Dit zou een einde moeten maken aan belastingontwijking door multinationals.

Het voorstel, de zogenaamde Common Consolidated Corporate Tax Base (CCCTB), herziet de manier waarop bedrijven worden belast in de interne markt en zou volgens de Europese Commissie zorgen voor een groei-vriendelijk en eerlijk vennootbelastingsysteem. Het voorstel zou een eerste stap zijn naar een geharmoniseerd stelsel waarin multinationals hun belastbare winst in één lidstaat zullen afdragen.

Wat is de CCCTB?

De CCCTB staat voor de invoering van een gemeenschappelijk geconsolideerde heffingsgrondslag voor de vennootschapsbelasting en is een set van regels om de belastbare winst van ondernemingen in de EU te berekenen. In 2011 heeft de Europese Commissie al een richtlijnvoorstel ingediend om een gemeenschappelijke geconsolideerde heffingsgrondslag voor de vennootschapsbelasting in te voeren. Lidstaten konden het echter na lang onderhandelen niet unaniem eens worden over de invoering van de richtlijn. Het nieuwe voorstel is een herziene versie van het voorstel uit 2011.

De onthullingen van LuxLeaks, Panama Papers en Bahama Leaks over belastingontduiking en -ontwijking hebben publieke woede opgewekt en de discussie over een uniform belastingstelsel opnieuw aangezwengeld.

Pierre Moscovici, commissaris voor Economische en Financiële Zaken, Belastingen en Douane, roept de EU-ministers van Financiën op zich nu niet tegen het ambitieuze en actuele pakket te keren en het plan serieus te bekijken:

“De ministers van Financiën dienen dit ambitieuze en dringende pakket met een onbevangen blik te bekijken. Het zal immers resulteren in een solide belastingstelsel voor de eenentwintigste eeuw.”

Lidstaten hebben nu ieder hun eigen belastingregels waardoor ze zelf kunnen bepalen waarover multinationals belasting moeten betalen en waarvoor bedrijven zijn vrijgesteld. De commissie wil hier een einde aan maken omdat bedrijven handig gebruik maken van deze Europese verschillen om belasting te ontwijken. Bij invoering van de CCCTB zal door middel van een verdeelsleutel die gebaseerd is op omzet, vaste activa en arbeid de gezamenlijke geconsolideerde winst voor gelijke delen verdeeld worden over de lidstaten waar deze actief zijn.

Voor wie is de CCCTB?

De nieuwe regels zouden in ieder geval verplicht moeten worden voor multinationals met een omzet hoger dan 750 miljoen euro per jaar. Voor kleinere bedrijven geldt dat de regels op vrijwillige basis mogen worden toegepast, en zullen dat volgens de Commissie ook doen, omdat de nieuwe systematiek eenvoudiger zou zijn en bedrijven daardoor meer houvast en voorspelbaarheid zou kunnen bieden. Daarnaast zullen er volgens de Commissie ook extra aantrekkelijke aftrekposten komen voor bedrijven die veel investeren in onderzoek en innovatie.

Wat zijn de voordelen van CCCTB?

Belastingconcurrentie, schadelijk of onschadelijk, zal blijven bestaan zolang er wereldwijd talloze verschillende belastingstelsels zijn. De enige mogelijkheid om (schadelijke) belastingconcurrentie uit de wereld te bannen, is de invoering van een wereldwijd geldend belastingstelsel: een vooralsnog onhaalbare mogelijkheid. Iets minder onhaalbaar, alhoewel ook politiek gevoelig, lijkt de invoering van een binnen de Europese Unie geldend belastingstelsel: de Common Corporate Consolidated Tax Base (CCCTB).

Met de CCCTB zullen grensoverschrijdende ondernemingen alleen aan een enkel EU-systeem voor de berekening van hun belastbaar inkomen moeten voldoen, in plaats van aan een groot aantal verschillende nationale reglementen. Bedrijven kunnen een aangifte voor al hun EU-activiteiten indienen, en verliezen in de ene lidstaat met winsten in de andere compenseren.

De geconsolideerde belastbare winst zal worden gedeeld tussen de lidstaten waar de groep actief is, met behulp van een verdeelsleutel. Elke lidstaat zal dan zijn aandeel in de winst belasten op zijn eigen nationale belastingtarief. Europarlementariër Paul Tang van de PvdA is verheugd over het voorstel: “Dit maakt een eind aan het ‘belasting shoppen’ door grote bedrijven. Het is een van de grootste ergernissen onder de mensen: of je nou werknemer bent of een klein bedrijf runt, de belastingdienst weet je te vinden. Multinationals kunnen nu te gemakkelijk de dans ontspringen”, aldus Tang.

De kritiek op CCCTB

In een brief van de staatssecretaris van Buitenlandse Zaken uit 2011 werd meegedeeld dat de invoering van de CCCTB negatieve gevolgen zou hebben voor Nederland. Een afname van de BBP, verkleining van de belastinggrondslag en een afname van het investeringsniveau zouden de gevolgen zijn die de CCCTB met zich meebrengt. Bovendien zou de verdeelsleutel negatieve gevolgen hebben voor Nederland, omdat het land vooral voordeel haalt uit immateriële en financiële activa.

De Europese Commissie probeert al jaren belastingregels te harmoniseren maar de lidstaten liggen dwars, omdat uniformiteit volgens hen indruist tegen de soevereiniteit van de lidstaten. Zo blokkeerde België in juni dit jaar nog een plan om belastingontwijking tegen te gaan. De laatste tijd is er veel publiek debat rondom belastingontwijking van multinationals. De EU maakte eind augustus nog bekend dat Apple een naheffing van 13 miljard euro moet betalen aan de Ierse belastingdienst omdat het bedrijf belastingafspraken met de Ierse fiscus had gemaakt.

Op het CCCBT-voorstel wordt ook veel verzet verwacht vanuit Ierland. Naast Apple zitten hier ook veel andere Amerikaanse concerns vanwege het extreem lage belastingtarief voor bedrijven van 12,5 procent. De bedrijven brengen elders in de EU behaalde winsten daarom graag onder in Dublin. In het CCCBT-voorstel is dat niet meer mogelijk en moet de belasting worden betaald waar de economische activiteit plaatsvindt. Hierdoor zou het aandeel van Ierland naar verwachting dus enorm slinken vanwege het minder aantrekkelijke fiscale klimaat.

Het voorstel uit 2011 werd aan flarden gescheurd door veel lidstaten, waaronder Nederland. De bemoeienis van de EU bij belastingen blijft een gevoelig onderwerp en ook nu zal de discussie niet eenvoudig zijn. Alle lidstaten moeten unaniem instemmen met het voorstel wil het ingewilligd worden. De Commissie heeft ditmaal wel betere kaarten, niet alleen vanwege de belastingschandalen. Een van de grootste tegenstanders van het voorstel uit 2011 was het Verenigd Koninkrijk. Inmiddels hebben de Britten met de Brexit besloten om de EU te verlaten en hebben in deze discussie dus binnenkort geen zeggenschap meer.