Berlijn, 15 april 2015 – Het Transparency International (TI) rapport over negentien Europese landen en drie EU-instellingen toont dat sprake is van onnodige invloed op de politiek in Europa en in ‘Brussel’. TI pleit voor dringende hervorming van lobbyen in Europa. Een nieuw rapport van de anti-corruptie waakhond dat vandaag is uitgekomen, toont aan dat van de negentien Europese landen die in het onderzoek zijn meegenomen, slechts zeven een bepaalde vorm van lobby wet- of regelgeving kennen. Dit betekent vrij spel voor de invloed van zakelijke belangen op het dagelijks leven van vele Europeanen.
 

Verborgen invloed

 

De negentien Europese landen samen scoren gemiddeld slechts 31 procent, hetgeen in het rapport ‘Lobbyen in Europa: verborgen invloed, bevoorrechte toegang’ wordt afgezet tegen internationale lobbystandaarden en best practises. Niet eerder werd zo uitgebreid onderzocht hoe politieke besluitvorming in Europa wordt beschermd tegen ongewenste beïnvloeding.

Economische crisis

 

“In de afgelopen vijf jaar hebben Europese leiders moeilijke economische beslissingen genomen die grote gevolgen hadden voor burgers. Die burgers moeten weten dat besluitmakers handelden in het algemeen belang, en niet in het belang van enkele belanghebbenden,” zegt Elena Panfilova, vice-voorzitter van Transparency International.

Regels noodzakelijk

 

Ondanks het feit dat lobbyen een integraal onderdeel is van een gezonde democratie, tonen meerdere schandalen in Europa aan dat zonder duidelijke en afdwingbare regels en voorschriften, sommige belanghebbenden met meer geld en insider contacten de politieke besluitvorming kunnen domineren – meestal voor hun eigen voordeel.

Onderzoek

 

Het onderzoeksrapport gaat in op verschillende lobbyvoorbeelden en beschouwt of er waarborgen zijn om transparant en ethisch lobbyen in Europa en de drie belangrijkste instellingen van de Europese Unie te verzekeren. Tevens wordt nagegaan of voldoende mechanismen aanwezig zijn die eerlijke en gelijke toegang tot besluitvormers garanderen.

Scores

 

Slovenië voert de lijst aan met een score van 55 procent, met dank aan speciale lobbyregelgeving die overigens nog last heeft van mazen en achterdeurtjes. Cyprus en Hongarije eindigen onderaan met 14 procent: zij presteren op bijna elk geëvalueerd gebied slecht, vooral als het gaat om het krijgen van toegang tot informatie (het onderdeel waar Nederland het best op scoort).

Lobby tegen hervorming

 

Eurozone-crisislanden Italië, Portugal en Spanje behoren tot de vijf slechtst presterende staten, waar lobbypraktijken en nauwe betrekkingen tussen de publieke en financiële sector (zeer) risicovol worden geacht. Het rapport toont aan dat pogingen om na de crisis de financiële sector te hervormen op zowel nationaal als EU-niveau zijn gedwarsboomd en verwaterd: dit is voor een groot deel te wijten aan een intensieve lobby van de financiële sector in Europa.

Draaideuren en gevestigde belangen in Europa

 

Geen van de beoordeelde Europese landen of EU-instellingen beheerst de draaideur tussen de publieke en private sector voldoende. Zo zijn parlementsleden, ondanks het feit dat zij primaire doelen van lobbyactiviteiten vormen, vaak vrijgesteld van een ‘afkoelingsperiode’ en andere beperkingen rondom het aannemen en beëindigen van een baan.

 

Bovendien is er een groot risico dat belangenconflicten besluitvormingsprocessen gaan beheersen. In Frankrijk mogen parlementariërs lobbyen en consultancy-activiteiten verrichten tijdens kantooruren – Portugal en Spanje kennen een vergelijkbare situatie.

Problematisch

 

“Ongereguleerd lobbyen heeft geleid tot vergaande gevolgen voor de economie, het milieu, de mensenrechten en de openbare veiligheid,” zegt Anne Koch, directeur van Transparency International voor Europa en Centraal-Azië. Het onderzoek legt de zere vinger op problematische lobbypraktijken in uiteenlopende sectoren en industrieën in Europa zoals alcohol, tabak, auto’s, energie, de financiële en farmaceutische.

 

“Oneerlijke en ondoorzichtige lobbypraktijken vormen momenteel het grootse risico op corruptie in Europa,” aldus Panfilova. “Europese landen en EU-instellingen moeten stevige wetgeving invoeren welke de activiteiten reguleert van lobbyisten die – direct of indirect – politieke beslissingen, beleid of wetgeving beïnvloeden. Het ontbreken van controle op lobbyen dreigt anders de democratie in heel Europa te ondermijnen.”

 

Het rapport doet een aantal aanbevelingen om ervoor te zorgen dat lobbyen niet leidt tot corruptie:

 

Alle landen en EU-instellingen moeten:

• uitgebreide lobbyvoorschriften opstellen die registratie behelzen van allen die lobbyactiviteiten ontplooien en hun belangrijkste doelen;
• een lobbyistenregister invoeren dat verplicht is, waarin gedetailleerde informatie is opgenomen over wie lobbyisten vertegenwoordigen, op wie zij hun invloed richten en met welke middelen zij welke beslissingen proberen te beïnvloeden;
• voor een ‘wetgevende voetafdruk’ zorgen die registreert en samenvat welke externe inbreng is gegeven en welke contacten tussen lobbyisten en ambtenaren of parlementsleden hebben plaatsgevonden;
• een afkoelingsperiode instellen voor alle voormalige (gekozen) overheidsfunctionarissen, voordat zij als lobbyist aan het werk kunnen gaan in posities waar belangenconflicten zouden kunnen ontstaan.

 

Iedereen die de publieke besluitvorming wil beïnvloeden, moet:

• proactief informatie over zijn belangenbehartiging, lobby-uitgaven en -activiteiten publiceren, inclusief de naar besluitvormers gestuurde ondersteunende documentatie, politieke bijdragen en betrokkenheid.

 

Transparency International is de wereldwijde maatschappelijke organisatie die voorop gaat in de strijd tegen corruptie.

 

Het rapport en de online infographics kunt u hieronder downloaden en vindt u op:

 

www.transparency.org/EuropeLobbying 

 

Media contacten:

Contactpersoon Berlin:

Chris Sanders

T: +49 30 34 38 20 666

E: press@transparency.org

 

Contactpersoon Brussel:

Alison Coleman

T: + 32 28 93 24 64

M: + 32 494 493 298
Contactpersoon Nederland:

Anne Scheltema Beduin

algemeen directeur TI-NL

M: +31 (0)6 42 12 52 22

E: communicatie@transparency.nl 

 

Blijf op de hoogte van onze anti-corruptie activiteiten via:

Twitter: twitter.com/transparencynl (#cleanlobbying)

Facebook: facebook.com/transparencynl

 

Bijlage:
Verdeling van de totale scores per land en instelling

* Results are presented in descending order with highest scoring country/institution appearing first. The overall score is an un-weighted average of results in three categories: transparency, integrity and equality of access. Please see the “Research Framework and Methodology” section in the report for more information on the categories and how the scores were calculated.