Amsterdam, 27 juni 2017 – Het lijkt gisteren dat de voormalige president van Brazilië Dilma Rousseff, werd afgezet door de senaat vanwege beschuldigingen van corruptie. Ook haar voorganger Lula da Silva, werd corruptie ten laste gelegd. Vandaag, minder dan een jaar later, is de beurt aan de huidige president van Brazilië, Michel Temer voor een ander presidentieel corruptieschandaal. De aanklacht luidt dat Temer de Braziliaanse burgers heeft bedrogen door zich te laten omkopen in ruil voor hulp bij belastingzaken en het verstrekken van leningen door staatsbanken.
De belangrijkste federale aanklager van Brazilië, Rodrigo Janot, heeft president Michel Temer aangeklaagd voor het aannemen van steekpenningen in ruil voor hulp bij belastingzaken en het verstrekken van leningen door staatsbanken. Temer zou een deal hebben gemaakt ter waarde van 11,5 miljoen dollar aan smeergeld met het grootste vleesverwerkende bedrijf ter wereld, JBS SA. Het is de eerste van een serie zware aanklachten tegen de onpopulaire president die deze week wordt verwacht. Het corruptieschandaal kwam aan het licht doordat de eigenaar van de vleeshandel op verzoek van de federale politie geheime geluidsopnamen zou hebben gemaakt tijdens een ontmoeting met Temer die toen akkoord ging met het omkopen van Cunha, een belangrijke getuige in het enorme corruptieschandaal “Lava Jato” of “Operatie Wasstraat”.
Positie Temer steeds minder houdbaar
Na de onthulling kwam het kabinet van president Temer in een spoedberaad bijeen. De president gaf toe dat hij een ontmoeting had met de vleeshandelaar, maar ontkende dat hij het betalen van zwijggeld aan Cunha zou hebben goedgekeurd. De oppositie diende hierop meteen een verzoek in om de president af te zetten maar zolang Temer een meerderheid heeft in het Congres lijkt dit onmogelijk. De officiële aanklacht tegen Temer ingediend bij het Hooggerechtshof zou wel degelijk politieke gevolgen kunnen hebben. Volgens de Braziliaanse wet moet het parlement nu stemmen of Temer voor het Hooggerechtshof moet verschijnen.
De coalitie waar de partij van Temer deel van uitmaakt heeft een meerderheid in het Lagerhuis en denkt een proces te kunnen voorkomen. De verwachting is dat hij de komende weken opnieuw zal worden aangeklaagd en de roep om zijn aftreden groter zal worden. Politiek commentator Danilo Genari schetste eerder de mogelijke impact van de beschuldigingen:
De beschuldigingen maken de positie van Temer onhoudbaar. Zelfs als hij de macht weet te behouden, wat op dit moment onwaarschijnlijk lijkt, zal zijn vermogen om te regeren ernstig zijn beschadigd.
Één derde Braziliaanse kabinet onder de loep
Temer is niet de enige politicus die de Braziliaanse justitie in het vizier heeft. Het Braziliaanse hooggerechtshof bepaalde eerder dat er een onderzoek wordt ingesteld naar 108 politici die zich mogelijk schuldig hebben gemaakt aan corruptie en witwaspraktijken in het schandaal rondom staatsoliebedrijf Petrobras. Het voortslepende schandaal betreft een onderzoek naar witwaspraktijken en corruptie waarbij Petrobras in meerdere gevallen steekpenningen hebben aangeboden aan politici. Maar liefst één derde van het zittende kabinet in Brazilië wordt onder de loep genomen, waaronder acht ministers en tientallen andere toppolitici.
Aanklager Janot boekte deze week nóg een overwinning toen een Braziliaanse rechtbank de voormalig minister van Financiën, Antonio Palocci, veroordeelde tot 12 jaar gevangenisstraf voor corruptie en het witwassen van geld. Palocci was minister van Financiën onder voormalig president Lula da Silva en stafchef onder diens opvolgster Dilma Rousseff. Hij heeft toegezegd in ruil voor strafvermindering details over Braziliaanse corruptiezaken te vertellen.
Kracht Braziliaanse rechterlijke macht neemt toe
Met een continue stroom van veroordelingen en onthullingen wordt duidelijk dat corruptie diep verankerd zit in de Braziliaanse samenleving. De voortgang van de lopende corruptiezaken is ook afhankelijk van de tactiek van de onderzoekers. Veel verdachten worden voor een keuze gesteld: de volledige straf uitzitten of strafvermindering in ruil voor informatie. Hierdoor levert iedere golf aan arrestaties weer nieuwe informatie op.
Terwijl Brazilië probeert te herstellen van een verwoestende economische crisis, draagt corruptie enkel bij aan de lasten van de armen. Niemand zou boven de wet moeten kunnen staan, er zouden geen deals achter gesloten deuren moeten kunnen plaatsvinden en straffeloosheid voor diegenen betrokken bij corruptie mag niet bestaan. Voor het eerst in de geschiedenis van Brazilië worden topfunctionarissen en invloedrijke politici voor corruptie berecht. Brazilië lijkt haar beloftes om corruptie te bestrijden eindelijk na te komen. “In andere Latijns-Amerikaanse landen zien ze wat er in Brazilië gebeurt en dat wekt vertrouwen. Ook in landen als Colombia en Peru wordt de rechterlijke macht langzamerhand krachtiger en onafhankelijker, dit geeft hoop”, aldus José Ugaz van Transparency International.