Amsterdam, 7 november 2017 – Op bevel van de kroonprins van Saudi-Arabië zijn elf prinsen, vier ministers en tientallen oud-ministers gearresteerd op verdenking van corruptie. De arrestaties vonden plaats enkele uren nadat een nieuw anti-corruptieorgaan in het leven werd geroepen. Kroonprins Mohammed bin Salman, de voorzitter van het comité, ruimt hiermee mogelijk beoogde troonopvolgers uit de weg om zelf meer macht te winnen.

Onder de gearresteerden bevinden zich prinsen die een belangrijke rol spelen in zowel de Saudische politiek als het bedrijfsleven van Saudi-Arabië. Zo behoort multimiljonair Alfaleed bin-Talal ook onder de gearresteerden. De prins en tevens eigenaar van het investeringsbedrijf Kingdom Holding, aandeelhouder van Twitter, News Corporation en Citibank, wordt als een van de belangrijkste investeerders in de wereld gezien. De arrestaties maken dan ook een grootse indruk op de Saudische bevolking.

..[het] oppakken [van Alfaleed bin-Talal] is bijna vergelijkbaar met het aanhouden van Bill Gates, zei de voormalige Amerikaanse ambassadeur Robert Jordan tegen Bloomberg.

Verdenkingen niet concreet

Vooralsnog zijn de concrete verdenkingen tegen de ministers en prinsen niet bekend, maar volgens de staatszender Al-Arabiya houden de arrestaties verband met een onderzoek naar de overstromingen in Djedda in 2009 en de uitbraak van het MERS-virus in 2012, zo meldt de Volkskrant. Het virus heeft veel mensen het leven gekost en prins Mohammed bin Salman rekent dat de ministers en prinsen aan.

Naast de arrestaties werd ook prins Miteb, zoon van de overleden koning Abdullah en beoogd troonopvolger, eerder dit jaar afgezet als hoofd van de Nationale Garde, een elitekorps dat belast is met de binnenlandse veiligheid. Daarmee heeft de kroonprins, die ook al de rol van minister van Defensie vervulde, nu vrijwel de gehele controle over het veiligheidsapparaat van Saudi-Arabië. Miteb’s afzetting is geen uitzondering binnen de veiligheidssector. Zo wisten koning Salman en de kroonprins eerder dit jaar al een andere rivaal uit te schakelen: prins Mohammed bin Nayef. De prins werd gedwongen af te treden als minister van Binnenlandse Zaken en heeft sindsdien huisarrest. Waar voorheen de Saudische heersers ervoor zorgde dat de verschillende takken van de koninklijke familie, met de taken die zij vervullen, in balans bleven, lijkt het er nu op dat de kroonprins alle macht naar zich toe aan het trekken is.

Gematigde Islamitische hervormingen in Saudi-Arabië

In juni gaf koning Salman zijn 32-jarige zoon bevoegdheid om de Saudische economie, die voornamelijk gebaseerd is op olie, ingrijpend te hervormen. In het licht hiervan kondigde Saudi-Arabië onlangs aan dat het zal terugkeren naar een gematigde vorm van de islam, ‘die openstaat voor de wereld en alle religies’. Zo zou de kroonprins in een interview met de Britse krant The Guardian, uitgesproken hebben dat het na dertig jaar op de verkeerde koers te hebben gezeten, hoog tijd is om het roer om te gooien. De heffing van het verbod voor vrouwen om auto te rijden dient als een voorbeeld hiervan. Ook mogen er hedendaags weer concerten worden gegeven en zullen de bioscopen terugkeren in het land.

Om de daad bij het woord te voegen heeft de regering de macht van de extremistische politie de kop al ingedrukt. Zo mag de politie geen arrestaties meer volbrengen. Daarenboven werden de afgelopen maanden ook verscheidene ultraconservatieve geestelijken, die voorheen een bovenmatige invloed hadden, buitenspel gezet.

Betrekkingen met Iran

De groeiende macht van de prins op het gebied van defensie is belangrijk met betrekking tot het conflict met Iran, daar de kroonprins officieel aan het hoofd staat van de veiligheidsdiensten en de Saudische strijdkrachten. Saudi-Arabië is al jaren verwikkeld in een machtsstrijd met Iran over de Soennieten en Sjiieten. Door de afzetting van prins Miteb en Mohammed bin Nayef, staat kroonprins

Mohammed bin Salman alleen aan het roer met vrijwel de volledige controle over de handelingen binnen het conflict. Zo verklaarde Saudi-Arabië dat het buitenlands bewind harder op zal treden tegen de toenemende invloed van het sji’itische Iran. Ook verstevigt Saudi-Arabië de aanpak tegen de Houthi-rebellen in het buurland Jemen. De rebellen zouden worden gesteund door Iran, de grote vijand van Saudi-Arabië.

Als tegenmaatregel voor het ingrijpen in Jemen schoten de rebellen zaterdag een raket af op een vliegveld in de Saudische hoofdstad Riyad. De raket heeft het vliegveld echter niet gehaald, daar het werd onderschept door de Saudische luchtafweer. Het conflict met Iran is van belang met betrekking tot de vele arrestaties, daar de kroonprins officieel aan het hoofd staat van de veiligheidsdiensten en de Saudische strijdkrachten.

‘Pas het begin’

Afgelopen maandag bestempelde procureur-generaal sjeik Saud Al Mojeb de arrestaties als “de eerste fase” van de strijd tegen corruptie in het koninkrijk. De sjeik benadrukte nogmaals dat de arrestaties de start zouden zijn van “een essentieel proces om corruptie overal met wortel en tak uit te roeien.”

Trump juicht de arrestaties binnen Saudi-Arabië hard toe. Zo liet hij via twitter weten groots vertrouwen te hebben in Koning Salman en de kroonprins. Hij vulde aan dat sommige verdachten het land jarenlang “uitgemolken” zouden hebben. Trump’s publieke steun voor de zogenaamde anti-corruptiemaatregelen van de koning en kroonprins zijn opmerkelijk, gezien zijn eigen beleid anti-corruptie niet hoog in het vaandel heeft staan.