Amsterdam, 25 september 2018 – Uit onderzoek van Follow the Money (FTM) blijkt dat VVD-senator Anne-Wil Duthler voor een wetsvoorstel heeft gestemd dat gedeeltelijk gebaseerd is op advisering van haar eigen bedrijf; ‘Duthler Associates’. Het gaat daarbij om de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Deze omstreden wet hevelde een deel van de zorgtaken van het rijk over aan de gemeenten.
Uit het onderzoek van FTM blijkt dat Duthler Associates in 2013, voor zover bekend, twee opdrachten voor het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft gedaan. Dit leverde 74.185 euro en voor onderhavige adviesopdracht, maar liefst 76.960 euro op. Bovendien werd de opdracht inzake de Wmo niet aan het bedrijf gegund in een transparante aanbesteding, maar onderhands wegens tijdgebrek. Of de de tweede adviesopdracht wel op transparante wijze gegund is, is niet bekend. Het argument van ’tijdgebrek’ wordt door een woordvoerder van het beschreven als ‘opmerkelijk’ aangezien een dergelijk gegeven nooit redegevend zou mogen zijn voor afwijking van de aanbestedingsregels.
Dubbele petten
Duthler is senator in de Eerst Kamer en in die hoedanigheid de taak om met de andere leden wetten, aangenomen door de Tweede Kamer, te beoordelen op kwaliteit en effectiviteit van de wet. Dit gebeurd door akkoord te gaan met de wet of tegen te stemmen. Gesteld kan worden dat Duthler door (positief) te oordelen over een wet waarover haar eigen onderneming geadviseerd heeft, in zekere zin haar ‘eigen vlees heeft gekeurd’. In dit kader heeft een voorlichter namens de Senator verklaard dat zij niet betrokken zou zijn geweest bij het onderzoek dat ten grondslag lag aan de advisering. Daarnaast zou Duthler sinds eind januari 2014 niet meer actief zijn bij het bedrijf. Dit lijken loze argumenten te zijn daar de adviseringsopdrachten zijn gegund en uitgevoerd in 2013 en Duthler tot op heden geregistreerd staat als Ultimate Beneficial Owner (UBO) van het bedrijf bij de Kamer van Koophandel.
Het lijkt er op dat Duthler de schijn van belangenverstrengeling die ontstaat door haar dubbele pet (gemakkelijk) had kunnen voorkomen door zich te onthouden van stemmen over het wetsvoorstel. Dit te meer nu het voorstel is aangenomen met een minimale meerderheid; 37 stemmen voor en 36 tegen. Duthler heeft overigens zelf aangegeven zich niet bezwaard te voelen over haar stem voor het akkoord, wetende dat haar eigen bedrijf betrokken was bij de totstandkoming daarvan. Zij volgde met de VVD-fractie simpelweg het advies op van de woordvoeder, aldus Duthler.
Bijklussende Senatoren
Van Eerste Kamerleden mag verwacht worden dat zij hun controlerende taken naar behoren uitvoeren. In het kader van ‘schoenmaker blijf bij je leest’ is het verdedigbaar dat zij oordelen over zaken en sectoren waarvan zij verstand hebben. Toch blijkt uit de media dat de (morele) grens tussen doen waar men goed in is en de schijn van belangenverstrengeling, steeds vaker wordt overschreden. Het adviseren én stemmen door Duthler is slechts een van de voorbeelden.
FTM publiceerde in dit kader enige tijd geleden een onderzoek naar de nevenfuncties van Eerste Kamerleden. Daaruit bleek dat de 75 leden gezamenlijk maar liefst 439 nevenfuncties bekleden. De senatoren zelf stelden dat dit noodzakelijk is; het met één been in de samenleving blijven staan draagt bij aan de uitoefening van hun functie. In dat kader is het niet erg behulpzaam dat de bedoelde nevenfuncties in overwegende mate van toezichthoudende of bestuurlijke aard zijn. Ook het gegeven dat het bestaan van de nevenfuncties niet altijd op transparante wijze publiekelijk bekend wordt gemaakt draagt, niet bij aan het enthousiasme voor bijklussende (Eerste) kamerleden vanuit de maatschappij.