Amsterdam, 28 mei 2025 – Een historische overwinning voor integriteit in Europa: in de zaak tegen Malta heeft het Europees Hof van Justitie bepaald dat regelingen voor een “gouden paspoort” illegaal zijn binnen de Europese Unie. Met deze uitspraak wordt een einde gemaakt aan de praktijk waarbij EU-lidstaten burgerschap verkopen aan rijke investeerders, vaak zonder adequate controles. Dit is een belangrijke stap in de strijd tegen corruptie en het beschermen van democratische waarden, een doel waar Transparency International zich al jaren hard voor maakt.
Op verzoek van de Europese Commissie boog het Hof zich over de gouden paspoortregeling. Voor de Europese Commissie is de regeling al langer een doorn in het oog omdat een gouden paspoort zeer wenselijk is voor degenen die betrokken zijn bij corruptie en op zoek zijn naar een veilige haven in de EU. De regeling maakte het voor schimmige actoren gemakkelijker om door de risico gebaseerde aanpak van banken heen te navigeren en bedrijven in andere EU-lidstaten te beginnen. De gouden paspoorten zijn om die reden wijdverbreid onder individuen die zelf gesanctioneerd zijn of afkomstig zijn uit landen die sancties zijn opgelegd. Het afschaffen van de regeling werd dan ook pas echt urgent na de Russische inval in Oekraïne waarbij Russen met een Maltees paspoort maar moeilijk te traceren waren, net als hun bedrijven en bankrekeningen.
Wat is een “gouden paspoort”?
Gouden paspoorten, ofwel staatsburgerschap-door-investering, stellen individuen in staat om via aanzienlijke investeringen in een EU-land direct burgerschap te verkrijgen. Hoewel deze regelingen door voorstanders vaak worden gepresenteerd als een economische stimulans, brengen ze aanzienlijke risico’s met zich mee. Ze bieden een achterdeur voor criminelen en corrupte individuen om de voordelen van EU-burgerschap te benutten, waaronder visumvrij reizen en toegang tot financiële markten.
Transparency International Nederland (TI-NL) heeft eerder gewezen op de gevaren van deze regeling in ons artikel “Hoe staat het met de strijd tegen gouden paspoorten?”. Daarin werd benadrukt hoe deze praktijken de deur openzet voor corruptie en belastingontwijking.
Een overwinning dankzij gezamenlijke inspanningen
Deze uitspraak is het resultaat van jarenlang consistent lobbyen en bewustwordingscampagnes door Transparency International en haar nationale afdelingen, waaronder TI-NL. Door beleidsmakers te informeren en het brede publiek bewust te maken van de risico’s van deze praktijken, hebben wij bijgedragen aan het vergroten van de politieke druk om de gouden paspoortregeling te stoppen. Dit succes benadrukt de kracht van samenwerking en het belang van voortdurende betrokkenheid bij integriteitskwesties binnen de Europese Unie.
TI-NL heeft in deze zaak een oproep gedaan aan de Nederlandse regering om zich aan te sluiten bij de Europese COmmissie in de procedure van de Europese Commissie tegen Malta’s gouden paspoortregeling. Met het verstrekken van EU-burgerschap opende Malta namelijk niet alleen zijn eigen deuren maar ook die van de rest van de EU voor schimmige figuren en hun illegale gelden. We zijn blij dat er vanuit het Hof resoluut is opgetreden tegen deze vrijbrief voor corruptie door de regeling te illegaliseren.
Wat betekent dit voor Nederland?
Hoewel Nederland eerder al besloot zijn verblijfsvergunning-door-investering-regeling te beëindigen, door de voortdurende discussies op nationaal en EU-niveau over de risico’s en druk vanuit onder meer TI-NL, heeft de uitspraak ook hier een belangrijke betekenis. De uitspraak geldt voortaan voor alle EU-lidstaten en versterkt de boodschap dat corruptie en onethische praktijken in de Europese Unie geen plaats hebben.
Voor TI-NL betekent dit een bevestiging van ons standpunt dat corruptie in al haar vormen actief moet worden aangepakt. Deze uitspraak maakt duidelijk dat lidstaten verantwoordelijk zijn voor het handhaven van democratische waarden en het beschermen van het Europese integriteitsbeleid. Het blijft essentieel om waakzaam te zijn en erop toe te zien dat deze uitspraak volledig wordt nageleefd, zodat de Europese Unie werkelijk sterker en veiliger wordt.
Wil jij TI-NL ondersteunen in haar strijd voor klokkenluidersbescherming, politieke integriteit en een samenleving vrij van corruptie? Word dan lid, of steun ons via een donatie:
