Den Haag, 10 oktober 2025 – De Europese Unie zet dit jaar de laatste stappen om de toegang tot registers van uiteindelijk belanghebbenden (UBO’s) te harmoniseren. De zesde anti-witwasrichtlijn (AMLD6) verplicht lidstaten om burgers, journalisten, onderzoekers en maatschappelijke organisaties die een legitiem belang hebben, toegang te geven tot deze gegevens. UBO-transparantie is cruciaal om financiële misstanden, corruptie en belastingontduiking aan het licht te brengen. Toch blijkt dat Nederland flink achterloopt in de implementatie van deze regels, met grote gevolgen voor toezicht en controle op de uiteindelijke belanghebbenden van bedrijven in ons land.

Internationale verschillen en uitdagingen

Transparency International liet in hun onderzoek zien dat het per lidstaat nogal verschilt hoe en onder welke voorwaarden toegang tot het register verleend wordt. In Frankrijk en Spanje krijgen onderzoekers en journalisten na aantonen van legitiem belang algemene toegang. In Ierland en Hongarije gelden strenge voorwaarden en documentatie-eisen, waardoor toegang vaak wordt vertraagd of geweigerd. Deze verschillen bemoeilijken grensoverschrijdend onderzoek en beperken het vermogen van civiele organisaties om financieel wanbeheer te bestrijden. De EU streeft naar volledige implementatie van AMLD6 in 2026, waarbij lidstaten die de regels niet tijdig doorvoeren juridische stappen riskeren.

De situatie in Nederland

Nederland kent sinds 2020 een operationeel UBO-register, maar de publieke toegang werd in 2022 beëindigd na een uitspraak van het Europese Hof van Justitie. Sindsdien is toegang alleen toegestaan voor bevoegde autoriteiten en sindskort ook weer voor Wwft-instellingen. Volgens de uitspraak van het Europese Hof zouden partijen met een legitiem belang in het bestrijden van financiële misdaad ook toegang moeten krijgen tot nationale UBO-registers. Dit is in Nederland echter nog steeds niet het geval omdat het legitiem belang niet is gedefinieerd. Het is wachten op een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) die dit legitiem belang moet definiëren. De cruciale AMvB zou afgelopen zomer ter consultatie worden gebracht maar dit is nog steeds niet gebeurd.

Dit betekent dat journalisten, onderzoekers en maatschappelijke organisaties onzeker zijn over hoe zij toegang kunnen krijgen. Het resultaat is dat het UBO-register in de praktijk beperkt inzetbaar is voor degenen die het juist zouden moeten gebruiken om misstanden aan het licht te brengen. Vertragingen, weigeringen en bureaucratische hobbels vormen een reëel probleem. Voor een land dat zich profileert als voorloper op het gebied van transparantie is dit wederom een blinde vlek in de strijd tegen corruptie en witwassen. Nederland loopt zo het risico achter te blijven bij zijn Europese buren aangaande UBO-transparantie en mist kansen om effectief toezicht en integriteit te waarborgen.

Wat moet er gebeuren voor meer UBO-transparantie?

Het UBO-register is een krachtig instrument om transparantie te bevorderen en corruptie en financiële criminaliteit te bestrijden. Echter staat Nederland voor een belangrijke uitdaging: de implementatie van AMLD6 moet versneld en duidelijker worden vormgegeven. Transparency International Nederland roept het kabinet op om de AMvB over legitiem belang zo snel mogelijk in consultatie te brengen en dit zo ruim mogelijk te definïeren zodat gevolg wordt gegeven aan de uitspraak van het Europese Hof en journalisten, onderzoekers en maatschappelijke organisaties door middel van UBO-informatie hun belangrijke rol kunnen hervatten in de strijd tegen financiële misdaad. Alleen zo kan het UBO-register zijn potentieel volledig waarmaken en bijdragen aan een eerlijker en transparanter financieel systeem.

Wil jij TI-NL ondersteunen in haar strijd voor klokkenluiders bescherming, politieke integriteit en een samenleving vrij van corruptie? Word dan lid, of steun ons via een donatie: