Den Haag 28 oktober 2025 – Bedrijven spelen een steeds grotere rol op de jaarlijkse VN-klimaattoppen, een invloed die steeds meer organisaties zorgt baard. In samenwerking met InfluenceMap onderzocht Transparency International daarom hoe bedrijven die klimaattoppen deelnemen zich daadwerkelijk opstellen tegenover klimaatbeleid. De resultaten tonen aan dat er dringend behoefte is aan meer transparantie en toezicht op hun betrokkenheid.

Bedrijven op de voorgrond, maar met welke intentie?

De Conferentie van de Partijen (COP) is het belangrijkste mondiale forum voor klimaatbesluitvorming. Naast overheden en wetenschappers nemen steeds vaker ook vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven deel aan de top. Hun aanwezigheid is logisch: klimaatbeleid beïnvloedt direct de bedrijfsvoering van vrijwel alle sectoren. Toch komt niet iedereen naar de COP met ambitieuze klimaatdoelen. Terwijl sommige ondernemingen zich profileren als duurzame voortrekkers, blijven anderen vooral gericht op het beschermen van hun economische belangen. Dit leidt tot toenemende kritiek op de invloed van bedrijven, specifiek de grootste vervuilers. Hoewel het Akkoord van Parijs inzet op samenwerking tussen publieke en private partijen, blijkt in de praktijk dat veel bedrijven de ontwikkeling van effectief klimaatbeleid juist vertragen. Ondanks de golf aan beloftes over ‘netto-nul’-doelen voldoet slechts zeven procent van de grootste multinationals aan minimale integriteitsnormen die nodig zijn voor echte decarbonisatie.

Onderzoek naar rol bedrijven bij beïnvloeding klimaatbeleid

Om meer inzicht te krijgen in deze tegenstrijdigheden, analyseerde Transparency International (TI) samen met InfluenceMap 466 bedrijven en brancheorganisaties die deelnamen aan COP28 in Dubai en/of COP29 in Bakoe. Met behulp van InfluenceMap’s LobbyMap-database werd gekeken hoe deze partijen zich sinds 2024 hebben uitgesproken over nationaal en internationaal klimaatbeleid. De bevindingen zijn zorgwekkend. Slechts een kleine minderheid heeft de afgelopen twee jaar actief steun betuigd aan mondiale klimaatkaders zoals het Akkoord van Parijs. De overgrote meerderheid zwijgt of blijft vaag over cruciale maatregelen.

Onder de bedrijven die wél actief lobbyen, blijkt bovendien een groot deel zich juist te verzetten tegen regelgeving die nodig is voor de energietransitie of de bescherming van bossen. Zonder duidelijke regels over belangenconflicten binnen het VN-klimaatverdrag (UNFCCC) kunnen bedrijven de COP gebruiken om te netwerken, invloed uit te oefenen en zelfs desinformatie te verspreiden – zonder effectief toezicht. Dat tast niet alleen het vertrouwen in het proces aan, maar ondermijnt ook de geloofwaardigheid van de mondiale klimaatdoelstellingen.

Stilte over het Akkoord van Parijs

Uit de analyse blijkt dat 88 procent van de onderzochte bedrijven sinds 2024 geen expliciete steun heeft uitgesproken voor het Akkoord van Parijs, en dat 65% helemaal geen beleidsactiviteit op dit gebied vertoont. Slechts een kleine minderheid spreekt zich openlijk positief uit. Van deze groep ondersteunt 89 procent het Akkoord van Parijs en 80% de nieuwe ronde van Nationaal Bepaalde Bijdragen (NDC’s), die cruciaal zijn om de wereldwijde temperatuurstijging te beperken tot 1,5 °C.

Het is geen toeval dat bijna de helft van deze bedrijven afkomstig is uit sectoren met hoge emissies, zoals energie en mijnbouw. Volgens Transparency International kan dit erop wijzen dat publieke druk en investeerders hen tot actie aanzetten, maar dat toezeggingen niet altijd worden gevolgd door echte maatregelen. In totaal heeft slechts een derde van de bedrijven in de analyse ooit publiek steun uitgesproken voor wetenschappelijk onderbouwd klimaatbeleid. Daarmee positioneren veel ondernemingen zich weliswaar als “klimaatbewust”, maar vooral op papier.

Energiebedrijven en de trage transitie

Tijdens COP28 kwamen landen overeen de capaciteit van hernieuwbare energie tegen 2030 te verdrievoudigen en tegen 2050 volledig af te stappen van fossiele brandstoffen. Toch blijkt uit het onderzoek dat de meeste bedrijven dit beleid niet actief ondersteunen.Hoewel 68 procent zich bezighoudt met het thema energietransitie, spreekt slechts 27 procent zich expliciet uit voor de overgang van fossiele naar hernieuwbare energie. Meer dan de helft van de meest invloedrijke bedrijven, vooral uit de energie-, nuts- en mijnbouwsector, verzet zich zelfs actief tegen de maatregelen die hiervoor nodig zijn.

Bekende namen als BP, Shell, Chevron, Equinor en Petrobras profileren zich publiekelijk als duurzame spelers, maar lobbyen achter de schermen tegen streng klimaatbeleid. Veel bedrijven blijven bovendien vertrouwen op zogenaamde “valse oplossingen” zoals grootschalige koolstofafvang of gas als “overgangsbrandstof”. Deze strategieën vertragen de daadwerkelijke afbouw van fossiele energie en worden tijdens COP-evenementen vaak gepresenteerd als innovatieve alternatieven, terwijl ze de kern van het probleem onberoerd laten.

Bossen in de schijnwerpers bij klimaattop COP30

De komende COP30 in het Braziliaanse Belém vindt plaats op 6 en 7 november 2025, in het hart van het Amazonegebied, richt zich op bossen, oceanen en biodiversiteit. Deze thema’s zijn essentieel voor het behalen van de klimaatdoelen. Toch blijken bedrijfsbeloftes over ontbossing zelden geloofwaardig. Slechts 11 procent van de geanalyseerde bedrijven en brancheorganisaties houdt zich actief bezig met beleid rond ontbossing en landgebruik – en van die groep ondersteunt 71 procent dergelijk beleid niet.

Zelfs ondernemingen die publiekelijk beweren klimaatneutraal te willen zijn, tonen weinig betrokkenheid bij bosbescherming. Amazon, Boeing, Nestlé en BP behoren tot de bedrijven die positieve klimaatretoriek combineren met zwakke of tegenstrijdige standpunten over regelgeving tegen ontbossing.

Naar meer transparantie en integriteit

De bevindingen van TI wijzen op een fundamenteel probleem: zonder duidelijke spelregels voor bedrijfsdeelname dreigen de VN-klimaattoppen te verworden tot platforms voor greenwashing. TI pleit daarom voor een reeks maatregelen om de integriteit van de COP’s te herstellen:

1. Een VN-beleid inzake belangenconflicten voor alle deelnemers, inclusief de COP-voorzitterschappen. Een dergelijk kader bestaat al in concept en zou kunnen worden ingevoerd binnen het UNFCCC.

2. Verplichte openbaarmaking van financiële en institutionele banden voor alle geaccrediteerde deelnemers. Dit maakt onafhankelijk toezicht mogelijk en vergroot de verantwoordingsplicht.

3. Duidelijke richtlijnen voor nationale delegaties om belangenconflicten te voorkomen, bijvoorbeeld door vertegenwoordigers met nauwe banden met de fossiele industrie uit te sluiten.

4. Meer transparantie bij COP-voorzitterschappen, met verplichte openbaarmaking van vergaderingen, contracten en lobbycontacten, in lijn met aanbevelingen van de OESO over integriteit en transparantie bij beleidsbeïnvloeding.

Zonder deze stappen dreigt het klimaatproces zijn geloofwaardigheid te verliezen. COP’s moeten weer een plek worden waar wetenschappelijke feiten en publieke belangen de boventoon voeren – niet de lobby van de grootste vervuilers.

Een oproep tot actie

Nu COP30 over 2 weken plaatsvindt, is de roep om hervorming urgenter dan ooit. De wereld bevindt zich op een kantelpunt: zonder effectief toezicht en echte verantwoording blijven grote bedrijven hun invloed aanwenden om beleid af te zwakken, terwijl de tijd om de opwarming van de aarde te beperken snel verstrijkt. Transparency International concludeert: “Zonder duidelijke grenzen tussen publieke besluitvorming en private belangen blijft de geloofwaardigheid van het VN-klimaatproces ernstig in gevaar.” Alle ogen zijn nu gericht op Belém, waar de wereld opnieuw bijeenkomt om te beslissen over de toekomst van het klimaat – en over de vraag wie er werkelijk aan tafel mag zitten.

Wil jij TI-NL ondersteunen in haar strijd voor klokkenluidersbescherming, politieke integriteit en een samenleving vrij van corruptie? Word dan lid, of steun ons via een donatie: