Amsterdam, 17 mei 2016 – Tanzania heeft bij een grootschalige accountantscontrole 10.000 spookambtenaren bij overheidsorganen ontdekt. Maandelijks incasseerden deze niet-bestaande werknemers omgerekend ongeveer 1,8 miljoen euro aan salaris. De controle wordt voortgezet en de overheid verwacht nog meer spookambtenaren te ontdekken, zo meldde het kabinet van de minister-president maandag.
Bij de Tanzaniaanse overheid werken zeker tienduizend spookambtenaren. De niet-bestaande werknemers zijn ontdekt bij accountantscontroles in het hele land. Samen kregen ze elke maand 1,8 miljoen euro salaris. De overheid gaat op jacht naar degenen die achter de fraude zitten. Het onderzoek gaat door en een regeringswoordvoerder verwacht nog meer spookambtenaren te vinden. “We zoeken uit wie er achter deze fraude zit en brengen ze voor de rechter.”
Spookambtenaren schrappen
Tanzania heeft de 10.000 niet-bestaande ambtenaren inmiddels van haar loonlijst geschrapt in een poging corruptie terug te dringen. De president van Tanzania, John Magufuli beval in maart te beginnen met het nagaan van de loonlijsten. Verwacht wordt dat nog meer spookambtenaren zullen worden gevonden. Tanzania betaalt zijn geschatte 550.000 ambtenaren meer dan 260 miljoen dollar per maand.
Meer Afrikaanse landen kampen met het fenomeen van de spookambtenaar. In februari ontdekte de regering van Nigeria bijna 24.000 spookambtenaren. Het schrappen van hun namen van de loonlijst levert een maandelijkse besparing op van zo’n 10 miljoen euro.
Corruptie in Tanzania
Tanzania heeft een belangrijke transformatie ondergaan sinds de onafhankelijkheid. Nu het een meerpartijendemocratie kent met een sterke economische groei, heeft de regering een aantal stappen in de richting van goed bestuur en corruptiebestrijding genomen met haar Nationale Anti-Corruptie Strategie en het actieplan. Hoewel Tanzania gevestigde media heeft en het maatschappelijk middenveld duidelijk aanwezig is, limiteren de beperkingen van de regering de persvrijheid en vrijheid van vereniging, de rol die deze actoren kunnen spelen in de strijd tegen corruptie. Het land staat nu op de 117de plaats (van de 167) in de Corruption Perceptions Index van Transparency International.
Tegen deze achtergrond kent Tanzania nog steeds ongebreidelde corruptie. Bewijs van ambtelijke corruptie is gestegen en vooral de energiesector wordt overheerst door corruptie. In 2014 werd 490 miljoen dollar aan donortransacties voor algemene begrotingssteun opgeschort nadat bleek dat de ministers 180 miljoen dollar van de centrale bank hebben overgeheveld, met behulp van derdenrekeningen van energiebedrijven.
Corruptiebestrijding een speerpunt
President John Magufuli, die in oktober vorig jaar werd verkozen, heeft corruptiebestrijding hoog in het vaandel staan. Magufuli beloofde in zijn campagne de verspilling van overheidsuitgaven tegen te gaan. Hij ontsloeg al meerdere topambtenaren, onder wie de bazen van de belastingdienst, spoorwegen en haven. Ook het hoofd van het Tanzaniaanse anti-corruptiebureau moest het veld ruimen.
Officieel wordt getracht fraude en omkoperij uit te roeien. Een van Dar es Salaam’s meest indrukwekkende gebouwen is het hoofdkwartier van het bureau voor corruptiebestrijding, het Prevention and Combating of Corruption Bureau (PCCB).
Semkae Kilonzo, die Tanzania’s Policy Forum runt, geeft aan dat hoge ambtenaren vaak vrijgesteld worden van eventuele vervolging, terwijl de anti-corruptie inspanningen zich richten op minder machtige officieren. Straffeloosheid, zelfs voor “recidivisten”, geeft het beeld “dat het risicoloos is om openbare middelen op grote schaal te verduisteren en dat de staat geen morele autoriteit heeft om te waarschuwen tegen wangedrag”, aldus Kilonzo.
Minister van Binnenlandse Zaken, Mathias Chicane, erkent dat corruptie een groot probleem vormt in de ontwikkeling van Tanzania. “Corruptie maakt dat mensen hun ogen sluiten wanneer ze ze juist open moet houden. We moeten hier meer tegen strijden dan tegen wat dan ook, omdat het huidige niveau van corruptie de inspanningen in andere sectoren doet verwaarlozen”, aldus Chicane.