Amsterdam, 3 februari 2017 – Uit een brief van vice-voorzitter Frans Timmermans aan het Europees Parlement blijkt dat de Europese Commissie (EC) heeft besloten te stoppen met haar tweejaarlijkse anti-corruptierapportage. De aankondiging komt op een moment van massale demonstraties tegen de verzwakking van anti-corruptiewetgeving in Roemenië. Zorgwekkend nieuws wat de indruk geeft dat de strijd tegen corruptie niet op de prioriteitenlijst staat van de EC. De Commissie heeft nu geen enkele overkoepelende strategie of plan meer dat het werk in anti-corruptie vastlegt en ondersteunt.
Het EU anti-corruptierapport werd voor het eerst gepubliceerd door de Europese Commissie in 2014 en biedt een overzicht van de anti-corruptie inspanningen in elke EU-lidstaat, samen met aanbevelingen voor ieder land. De Commissie zou het rapport iedere twee jaar uitbrengen en het werk voor het tweede rapport sinds 2014 was bijna voltooid. In oktober 2016 maakte de Commissie nog kenbaar aan Transparency International EU dat zij het rapport in de komende maanden zou publiceren.
Corruptiebestrijding niet meer op prioriteitenlijst EC
De heer Timmermans heeft beloofd het werk voort te zetten als onderdeel van de jaarlijkse dialoog van de Commissie met de lidstaten over de economische hervormingen: het “Europees semester”. Dit proces is echter alleen gericht op corruptiebestrijding in acht lidstaten van de EU in 2016.
De boodschap van de Europese Commissie is duidelijk: de strijd tegen corruptie is niet langer een politieke prioriteit en omkoping is slechts een ernstig probleem in een minderheid van de lidstaten. De kloof tussen de retoriek van president Juncker en vice-voorzitter Timmermans, en de realiteit in de lidstaten is opvallend, aldus Carl Dolan, directeur van Transparency International EU.
Nu, meer dan ooit, hebben we een sterke en zichtbare betrokkenheid nodig bij de aanpak van corruptie. Toenemend populisme en de verzwakking van de rechtsstaat in heel Europa vergt concrete actie van de EU inzake corruptiebestrijding, vult Dolan aan.
Roemenië protesteert tegen machtsmisbruik
In Roemenië zijn honderdduizenden mensen de straat op gegaan om te protesteren tegen een omstreden wetsvoorstel van de regering om verdachten in ambtelijke corruptiezaken tot 44.000 euro aan schade niet meer te vervolgen. Voor het parlementsgebouw in Boekarest stonden ondanks de vrieskou 130.000 tot 150.000 mensen die massaal protesteerden tegen het wetsvoorstel. Het zijn de grootste demonstraties in Roemenië sinds de val van het communisme.
Het voorstel van de nieuwe sociaal-democratische regering houdt in dat zaken van machtsmisbruik waar de schade minder is dan 200.000 Roemeense leu (44.000 euro), niet meer onder het strafrecht valt. Ook zou van mensen die voor een ‘kleine’ corruptiezaak vastzitten, de celstraf moeten worden kwijtgescholden onder de nieuwe wetgeving. Premier Grindeanu wil met de wet naar eigen zeggen iets doen aan de overvolle gevangenissen. Volgens critici is de noodwet bedoeld om de voorzitter van de Roemeense socialistische partij vrij te krijgen. Grindeanu staat terecht in een corruptiezaak waar het gaat om 100.000 lei.
Wet is vrijbrief voor corruptie
Vandaag werd bekend dat de president van Roemenië, Iohannis naar het constitutionele hof stapt om het besluit van de regering aan te vechten. In een tv-toespraak riep de president de regerende sociaal-democratische partij op om de wet in te trekken. Ook deed hij mee aan een demonstratie tegen de wet en sprak hij na het regeringsbesluit over de wet van een “dag van rouw”.
Ook internationaal is er veel kritiek op het omstreden wetsvoorstel van de Roemeense regering. Nederland maakt zich zorgen over de situatie in Roemenië. In een gezamenlijke verklaring met de VS, Duitsland, Frankrijk, België, Canada en Finland staat dat de noodwet de strijd tegen corruptie ondermijnt. Het is een vrijbrief voor corruptie en bevordert ambtsmisbruik
Strijd tegen corruptie moet worden versterkt in plaats van afgezwakt
In reactie op de gebeurtenissen in Roemenië, verklaarde president Juncker gisteren dat “de bestrijding van corruptie moet worden bevorderd, niet ongedaan worden gemaakt.”
Als de Europese Commissie oprecht is over het bevorderen van corruptiebestrijding, dan moet de Commissie een duidelijk en alomvattende strategie voor corruptiebestrijding ontwikkelen en woorden vertalen in coherente actie, concludeerde Dolan.