Amsterdam, 19 september 2017 – KPMG en adviesbureau McKinsey zijn doelwit geworden in het corruptieschandaal rond de Indiase zakenfamilie Gupta, die nauwe banden heeft met de Zuid-Afrikaanse president Zuma en diens zoon Duduzane. KPMG zou werken met minstens 36 bedrijven en organisaties gelinkt aan de familie Gupta en McKinsey heeft naar verluidt Trillian Capital Partners geadviseerd, dat in handen is van de Gupta’s. Het Britse marketingbureau Bell Pottinger ging al ten onder door het schandaal en nu ligt de Zuid-Afrikaanse tak van accountantsbureau KPMG zo zwaar onder vuur dat het vrijdag het aftreden van negen topmannen aankondigde.
Volgens NRC maakte KPMG vorige week ook bekend dat het zijn conclusies en aanbevelingen uit een onderzoeksrapport, dat het bedrijf twee jaar geleden voor de Zuid-Afrikaanse belastingdienst SARS opstelde, intrekt. De conclusies schaadden de reputatie van de toenmalige minister van financiën, Pravin Gordhan, een uitgesproken criticus van de Gupta-familie. Eerder dit jaar werd Gordhan ontslagen door president Zuma. KPMG stelt nu dat de voor Gordhan schadelijke conclusies incorrect waren.
PR-bureau Bell Pottinger valt vanwege eigen imagoschade
Bell Pottinger was lange tijd het grootste PR-bureau van het Verenigd Koninkrijk en stond bekend om het oppoetsen van de imago’s van politic, bedrijven en beroemdheden, waaronder Margeret Thatcher en de familie Assad. Het PR-bureau startte via mediabedrijven van de Gupta’s voor 100.000 euro per maand een campagne tegen de witte dominantie over de Zuid-Afrikaanse economie. Na klachten van oppositiepartij Democratische Alliantie bij de Britse brancheorganisatie van PR-bureaus PRCA, schorste die organisatie Bell Pottinger voor vijf jaar. De CEO trad daarop af en grote klanten liepen weg. Een poging het bedrijf te verkopen mislukte en de imagoschade bleek zo groot dat het PR-bureau onlangs haar faillissement bekend maakte. BDO, de curator van Bell Pottinger, meldt dat de cliënten van PR-bureau worden overgedragen aan andere bureaus.
Net als Bell Pottinger, zouden KPMG en McKinsey opdrachten aan hebben genomen van het omstreden bedrijf in handen van de Indiase Gupta-familie, die nauw verweven is met president Jacob Zuma en zijn kabinet. De familie Gupta wordt ervan beschuldigd hun goede contacten met Zuma te hebben gebruikt voor het binnenhalen van contracten, en konden zelfs meebeslissen over benoemingen of ontslag van bewindslieden. De zoon van president Zuma werkt voor Oakbay, het bedrijf van de Gupta’s. Oakbay huurde het grootste Britse PR-bureau Bell Pottinger in om het imago te beschermen.
KPMG en McKinsey werken voor organisaties gelinkt aan Gupta
De pijlen zijn in Zuid-Afrika nu gericht op KPMG en McKinsey. KPMG zou voor minstens 36 bedrijven en organisaties werken die zijn gelinkt aan de familie Gupta. McKinsey adviseerde Trillian Capital Partners, dat ook in handen is van de familie. Trillian en McKinsey hebben naar verluidt meer dan 100 miljoen euro ontfutseld van staatselektriciteitsbedrijf Eskom voor ‘advies’.
McKinsey zou inmiddels zijn gestopt met haar werk voor Eskom en is een intern onderzoek gestart. Ook KPMG doet intern onderzoek. Maar actiegroepen en de Democratische Alliantie vinden dat niet voldoende. Actiegroep Save SA roept bedrijven nu op hun banden met KPMG te verbreken en zegt dat het kantoor het risico loopt “de Bell Pottinger onder de accountantskantoren” te worden.
KPMG International publiceert resultaten intern onderzoek
KPMG International heeft naar aanleiding van de beschuldigingen aan het adres van het Zuid-Afrikaanse kantoor met betrekking tot dienstverlening aan de familie Gupta, en een gebrekkig rapport voor de Zuid-Afrikaanse belastingdienst, de resultaten van het intern onderzoek gepubliceerd. Een uitgebreide verklaring op de website van KPMG Zuid-Afrika leest dat, hoewel het onderzoek geen bewijs van illegale activiteiten of corruptie door KPMG-partners of -medewerkers heeft opgeleverd, “this investigation did find work that fell considerably short of KPMG’s standards”.
De CEO van KPMG Zuid-Afrika is inmiddels afgetreden en vervangen. Daarnaast is een aantal partners de laan uitgestuurd en zal KPMG Zuid-Afrika discplinaire stappen ondernemen tegen de leidende partner bij de controles van de niet-beursgenoteerde bedrijven van de Gupta-familie.
Het gewraakte rapport voor de belastingdienst werd gebruikt om voormalig minister van Financiën Pravin Gordhan, een criticaster van de Gupta-familie, in diskrediet te brengen. Volgens KPMG waren de conclusies in het rapport onduidelijk en voldeed het niet aan de kwaliteitseisen van het kantoor.
Uit de verklaring valt op te maken dat KPMG in maart 2016 stopte met de werkzaamheden voor deze bedrijven, maar dat eigenlijk al eerder had moeten doen. Ook betreurt KPMG de aanwezigheid van vier partners bij een Gupta-trouwerij in 2013. In het onderzoek zijn geen aanwijzingen gevonden dat KPMG heeft meegewerkt aan belastingontduiking of corruptie.
Pay-back time voor KPMG
Verder stelt KPMG dat het de 1,45 miljoen euro (23 miljoen Rand) die het kantoor voor het rapport in rekening bracht, zal terugbetalen aan SARS. Daarnaast zal het kantoor 2,5 miljoen euro (40 miljoen Rand) doneren aan onderwijs en organisaties die strijden tegen corruptie. Dat bedrag is gebaseerd op de kosten die het kantoor in rekening bracht voor de controle van de Gupta-bedrijven sinds de start daarvan in 2002.
Onlangs kwam KPMG ook al in opspraak toen naar aanleiding van een onderzoek van de FIOD duidelijk werd dat een Joint Venture van KPMG fraude pleegde bij de bouw van het hoofdkantoor langs de A9 in Amstelveen. Het onderdeel van KPMG schikte in juli 2017 met het Openbaar Ministerie voor acht miljoen om strafrechtelijke vervolging te voorkomen.