Amsterdam, 29 september 2017 – In het onderzoek naar het dieselschandaal bij het Volkswagenconcern is een voormalig topman van Audi gearresteerd. Audi, een dochteronderneming van Volkswagen, zou de voornaamste bron zijn geweest van het dieselschandaal. Toen het dieselschandaal eind 2015 naar buiten kwam, zou de topman het Volkswagenconcern hebben verlaten met een gouden handdruk van miljoenen euro’s.
Hoewel justitie volgens Duitse media meer kopstukken van met name Audi in het vizier heeft, is niet eerder iemand aangehouden die zo hoog in de boom zat als de nu gearresteerde oud-topman. Op het moment van vertrek was hij actief binnen de directie van Porsche, een andere dochter van Volkswagen, waar hij verantwoordelijk was voor onderzoek en ontwikkeling. Daarvoor (van 2001 tot en met 2007) was hij verantwoordelijk voor de ontwikkeling van motoren bij Audi. Hij zou een goede band hebben gehad met een andere oud-Volkswagentopman, die naar aanleiding van het dieselschandaal terugtrad met naar verluidt tevens een forse vertrekregeling.
Volkswagen in opspraak vanwege dieselschandaal
In september 2015 raakte Volkswagen in opspraak toen bleek dat het jarenlang had gesjoemeld met de uitstootgegevens van miljoenen dieselwagens. De auto’s waren voorzien van software waardoor ze in laboratoriumtests veel schoner leken dan ze in het dagelijks gebruik op de weg zijn. Tijdens de toelatingstest trad de software in werking en voldeden de auto’s aan de normen. Maar eenmaal op de openbare weg stootten ze soms wel tot twintig keer meer stikstofoxide uit. Volkswagen heeft toegegeven dat het fraude heeft gepleegd met tests van de uitstoot bij ongeveer 11 miljoen dieselvoertuigen wereldwijd. Het schandaal heeft de Duitse autofabrikant inmiddels al zo’n 25 miljard dollar (21,2 miljard euro) gekost.
In januari dit jaar ging Volkswagen akkoord met een schikking van €4,1 miljard aan de Amerikaanse autoriteiten om verdere vervolging vanwege het dieselschandaal in de VS te ontlopen. De Duitse autobouwer erkent schuld aan samenzwering, tegenwerking van de rechtsgang en schending van de Amerikaanse milieuwetten. Een deel van de schikking, €2,6 miljard betaalde Volkswagen aan strafrechtelijke sancties voor de verkoop van 590.000 dieselauto’s met sjoemelsoftware in de Verenigde Staten. De overige €1,5 miljard gaan verloren aan civiele sancties voor overtredingen bij de invoer en douanefraude.
Het akkoord vrijwaart Volkswagen van strafvervolging maar dat geldt niet voor individuele managers betrokken in het dieselschandaal. Eerder kondigden Amerikaanse openbare aanklagers al aan tegen acht voormalig medewerkers van Volkswagen en Audi een strafzaak te beginnen.
Wie zijn er gearresteerd in het dieselschandaal?
Behalve de topman arresteerde het Duitse Openbaar Ministerie (OM) eerder al een ingenieur die ook voor Audi werkte. Mogelijk is de aanhouding van de oud-topman een gevolg van verklaringen die de ingenieur heeft afgelegd. Een nadere toelichting op de aanhouding van de oud-topman heeft het OM in München nog niet gegeven. Duitse media schrijven dat de voormalig topman een belangrijke rol heeft gespeeld in de ontwikkeling van de bewuste dieselmotor.
Verder zijn nog drie managers van Audi verdacht, naast een handvol oud-werknemers van Volkswagen. In de VS is al een oud-ingenieur veroordeeld tot drie jaar cel. De affaire heeft al geleid tot de nodige boetes en schikkingen, waar bij elkaar vele miljarden mee gemoeid zijn. Volkswagen trof in Amerika al een miljardenschikking met overheden en consumenten. In Europa bereiden claimorganisaties en openbare aanklagers in verschillende landen zaken voor. Zo ook in Nederland waar Stichting Volkswagen Car Claim binnen “niet afzienbare tijd” de Duitse autofabrikant wil dagvaarden om het dieselschandaal. Tweeduizend getroffen auto-eigenaren hebben zich bij de organisatie aangesloten om een schadevergoeding te claimen. Van de 180.000 mensen in Nederland met een getroffen auto van Volkswagen heeft inmiddels 60 procent een software-update gekregen.
Zaak Volkswagen geeft signaal af
Volkswagen heeft tot dusver steeds gezegd dat de hoogste topbestuurders bij het autoconcern niets afwisten van het bedrog. Duitse media meldden echter vorig jaar al dat verschillende VW-medewerkers de top van Volkswagen heeft gewaarschuwd in een intern rapport uit 2011. De arrestatie van de oud-topman maakt het volgens Duitse media een stuk lastiger om dat vol te blijven houden.
“De pogingen van Volkswagen om onder de regels voor uitstoot van uitlaatgassen uit te komen, en valselijk goedgekeurde auto’s in het land te importeren, is een flagrante schending van onze wetten op het gebied van milieu, consumentenbescherming en financiële regels”, aldus voormalig minister van Justitie Loretta Lynch. Volgens Lynch moet deze zaak het signaal afgeven dat de autoriteiten bedrijven en hun bestuurders ter verantwoording roepen voor misdadige praktijken.
Men mag nooit in de veronderstelling zijn dat iemands criminele activiteiten ongestraft blijven enkel omdat deze werden gepleegd in opdracht van een bedrijf. Om corruptie nog effectiever aan te pakken zou er dus meer nadruk moeten worden gelegd op het aanpakken van individuen die betrokken zijn bij corruptie. Het vervolgen van de verantwoordelijke individuen heeft immers een groter afschrikwekkend effect dan het opleggen van een geldboete door middel van een schikking aan rechtspersonen. Het feit dat individuen strafrechtelijk worden vervolgd in het dieselschandaal, legt de nadruk op de verantwoording van het individu en kan toekomstig wangedrag afschrikken.