Den Haag, 18 december 2025 – Eind november is het proces tegen Damen Shipyards, de grootste scheepsbouwer van Nederland, van start gegaan. Het Openbaar Ministerie verdenkt het bedrijf ervan internationale sancties tegen Rusland te hebben omzeild door scheepsonderdelen naar dat land te exporteren. Daarnaast wordt Damen beschuldigd van omkoping, valsheid in geschrifte en witwassen. Daarom moest het bedrijf voor de rechter in Zwolle verschijnen.

Het scheepsbouwbedrijf Damen Shipyards uit Gorinchem, met 35 werven wereldwijd, is de grootste scheepsbouwer van Nederland. Het bedrijf bouwt marineschepen voor zowel de Nederlandse marine als verschillende NAVO-landen. Daarom zijn de verdenkingen die nu boven het bedrijf hangen extra zorgwekkend: Damen behoort tot de weinige Nederlandse producenten die complexe defensie-eindproducten kunnen leveren. Wanneer sprake is van corruptie of het omzeilen van sancties, komen dergelijke opdrachten direct onder druk te staan.

Verdacht van omzeilen sancties tegen Rusland

Volgens het Openbaar Ministerie (OM) heeft scheepsbouwer Damen in 2022 en de daaropvolgende jaren scheepsonderdelen naar Rusland geëxporteerd, ondanks de sancties die toen van kracht waren. Het bedrijf zou veertien keer vervalste uitvoeraangiften voor dekkranen hebben ingediend bij de douane.

Damen-advocaat Robbert de Bree stelt dat het concern contractueel verplicht was om de onderdelen te leveren. Het ging om dekkranen die bestemd waren voor een project waarvan de uitvoering al in maart 2022 stilviel. De Europese sancties tegen Rusland traden echter al in februari 2022 in werking. Volgens het OM is Damen desondanks doorgegaan met de leveringen en heeft het bedrijf daarmee de sanctieregels overtreden. De omzeiling zou hebben plaatsgevonden via tussenbedrijven in Hong Kong en Turkije, waarmee de onderdelen alsnog in Rusland terechtkwamen.

Verder heeft de Fiscale Inlichtingen en Opsporingsdienst (FIOD) op dinsdag 2 december 2025 in het Zuid-Hollandse dorp Noordeloos twee personen aangehouden op verdenking van het omzeilen van sancties tegen Rusland. De FIOD laat weten dat bij het onderzoek meerdere bedrijfspanden en woningen zijn doorzocht. De twee aangehouden personen worden ervan verdacht sinds het najaar van 2022 sancties tegen Rusland te hebben overtreden en bewust te hebben omzeild. Het onderzoek richt zich onder meer op mogelijke verboden leveringen en constructies om handelsbeperkingen te ontwijken.

Onderzoek naar corruptie

Damen zou bij handel in Azië, West-Afrika en Zuid-Amerika onregelmatigheden in de administratie hebben laten ontstaan. Daarmee zouden forse betalingen aan tussenpersonen zijn verhuld. Dit deel van de strafzaak loopt al acht jaar, sinds de FIOD een inval deed bij het bedrijf. Volgens het OM heeft Damen steekpenningen betaald via lokale tussenpersonen en verzwegen dat deze partijen commissies ontvingen die opliepen tot in de miljoenen euro’s.

“Damen betaalt agenten. Die handelwijze draagt het risico in zich dat commissiebetalingen deels worden gebruikt voor het betalen van lokale ambtenaren,” aldus het OM in de rechtbank Overijssel.

Daarnaast stelt het OM dat Damen misleidende informatie verstrekte aan exportkredietverzekeraar Atradius, die grote scheepsbouwdeals in Nederland verzekert. De OESO-richtlijnen schrijven voor dat bedrijven niet te hoge commissies mogen betalen aan tussenpersonen, om corruptie te voorkomen. Atradius toetst die betalingen aan die richtlijnen, maar zou volgens het OM door Damen op het verkeerde been zijn gezet.

TI-Nederland publiceerde eerder een artikel waarin werd vermeld dat Damen Shipyards via tussenpersonen mogelijk steekpenningen had betaald aan buitenlandse overheidsfunctionarissen om opdrachten binnen te halen. Het bedrijf verschijnt hiervoor nu ook voor de rechter.

Damen Shipyards rechtszaak

Tijdens de eerste zitting op 24 november jl. maakten aanklagers bekend dat de directeur van het havenbedrijf van Curaçao en een locatiedirecteur van Damen een straf hebben geaccepteerd.

Volgens AD Nieuws waren algemeen directeur Arnout Damen, Kommer Damen (voorzitter van de raad van commissarissen) en voormalig topman René Berkvens niet aanwezig. Zij zijn wel persoonlijk aangeklaagd, maar hoefden niet te verschijnen omdat het om een regiezitting ging. Het bedrijf ontkent alle aantijgingen. Wel aanwezig was een 77-jarige zakenpartner uit Barbados, die een schikking heeft geweigerd en stelt altijd correct zaken te hebben gedaan voor Damen.

Op 11 december vond de tweede zitting plaats. Het OM vindt dat het verzoek van Damen Shipyards om tientallen getuigen te horen grotendeels moet worden afgewezen. Volgens het OM probeert de verdediging het proces te vertragen. Het OM wil dat de bestuurders van het scheepsbedrijf eerst zelf uitleg geven. In het dossier zwijgen de meeste verdachten tot nu toe.

Tijdens de tweede zitting werd duidelijk dat Damen mogelijk een directeur van het Braziliaanse staatsbedrijf Petrobras omkocht. Dit zou zijn gebeurd om een partnerbedrijf van Damen te bevoordelen. Het OM wil slechts enkele relevante getuigen horen. Andere verzoeken, zoals het horen van secretaresses, noemt het OM overbodig. De rechtbank in Zwolle neemt op 9 januari een tussenbeslissing.

Gevolgen voor defensie en overheid

De omkopings- en fraudezaak is niet alleen van groot belang voor Damen zelf, maar ook voor de Nederlandse en Europese defensiesector. Mocht Damen schuldig worden bevonden, dan kan dat gevolgen hebben voor de samenwerking met de Nederlandse staat, waaronder lopende en toekomstige defensieopdrachten. Bij een veroordeling voor corruptie zal Damen vier jaar lang worden uitgesloten van overheidsorders.

Wil jij TI-NL ondersteunen in haar strijd voor klokkenluiders bescherming, politieke integriteit en een samenleving vrij van corruptie? Word dan lid, of steun ons via een donatie: