Amsterdam, 11 juli 2018 – De onrust in Roemenië op het gebied van anticorruptie is afgelopen maandag tot een hoogtepunt gekomen toen anti-corruptie aanklager Laura Codruta Kovesi werd ontslagen door president Klaus Iohannis.
Het (inmiddels) ex-hoofd van de anticorruptie-agentschap DNA, werd verweten onbekwaam te zijn en wangedrag te hebben vertoond. Opvallend is dat Kovesi is ontslagen door middel van een presidentieel decreet, terwijl begin dit jaar de president haar ontslag juist nog heeft voorkomen. Het toenmalige verzoek tot ontslag kwam van de Roemeense minister van Justitie die stelde dat Kovesi haar bevoegdheden zou hebben overschreden en zou pogen het imago van Roemenië te schaden in het buitenland. Een presidentiële blokkade van het ontslag mocht niet nogmaals baten; eind mei oordeelde het Hof dat de president niet bevoegd was tot verzet tegen het verzoek van de minister.
Krakend anticorruptie-framework
Adequate corruptiebestrijding in Roemenië ligt al langer onder vuur. Begin 2018 liet Frans Timmermans zich kritisch uit over wetswijzigingen die onder meer tot gevolg hadden dat omkoping met een schade van minder dan 45.000 euro niet langer strafbaar was. Ook de strafmaat van bepaalde delicten ging drastisch omlaag met als gevolg dat een winkeldiefstal bijna tweemaal zwaarder bestraft zou worden dan ambtsmisbruik. Tevens werd vorige maand wetgeving aangenomen die het anticorruptie-framework verder verzwakt door bewijsmateriaal in klokkenluiderszaken slechts 6 maanden te laten gelden en de duur van strafrechtelijk vooronderzoek te beperken tot 1 jaar. Hierdoor wordt het Roemeense voornemen om corruptiebestrijding serieus aan te pakken, de kop in gedrukt. Dit alles tot genoegen van de socialistische regeringspartij PSD en diens coalitiepartner ALDE.
Voornoemde ontwikkelingen weerspiegelen de matige score van Roemenië van 48(/100) op de Corruption Perceptions Index van 2017.
Het ontslag als instrument tegen anticorruptie?
Critici stellen dat het ontslag van de aanklager wordt ingezet als instrument om corruptiebestrijding (door het agentschap) te bemoeilijken. Kovesi was immers een internationaal gevierd aanklager en heeft sinds 2013 namens het agentschap verschillende politici, zakenmannen en juristen voor de rechter gesleept naar aanleiding van vermoedelijke corruptie. Het percentage veroordelingen lag op maar liefst 90 procent.
Kovesis’ anticorruptie-praktijk zou voor verschillende regeringspartijen, zoals de PSD en ALDE, een doorn in het oog zijn. President Iohannis stelt daarentegen dat ‘de strijd tegen corruptie moet worden doorgezet’. Afgelopen maand liet Iohannis zich ook kritisch uit over de nieuwe wetgeving.