Amsterdam, 11 augustus 2023 – Het FIFA-wereldkampioenschap vrouwenvoetbal is in volle gang en de Oranje Leeuwinnen spelen vanavond de kwartfinale tegen Spanje.  Ondanks het succes van de Leeuwinnen en de bijbehorende feestvreugde wordt het vrouwenvoetbal ook overschaduwd door minder feestelijke aspecten. Veel vrouwen en meisjes lopen nog altijd tegen grote uitdagingen – zoals sextortion – aan als ze willen voetballen. Ondanks dat de FIFA een miljardenmachine is profiteren vrouwelijke spelers daar niet optimaal van. Hierdoor lopen voetbalspeelsters grote risico’s op uitbuiting en misbruik.

Voor vrouwen over de hele wereld is de loonkloof tussen mannen en vrouwen een maar al te bekend probleem en helaas vormt de sportsector daarop geen uitzondering. Volgens UN Women, de organisatie van de Verenigde Naties voor vrouwenrechten en gendergelijkheid, is de salariskloof tussen mannen en vrouwen in de sport zelfs één van de grootste. Veel vrouwelijke profspelers kunnen niet van hun inkomen leven, waardoor ze kwetsbaar zijn voor uitbuiting en misbruik.

Binnen het herenvoetbal speelde financiële kwetsbaarheid, met name voor kleinere clubs, de afgelopen jaren een grote rol in verschillende matchfixing schandalen – het moedwillig verliezen of anderszins beïnvloeden van een wedstrijd door een deelnemer en/of een andere betrokkene. Voor de georganiseerde criminaliteit is matchfixing, mede door de grote bedragen die binnen de gokindustrie circuleren, een lucratieve manier om geld te verdienen door spelers te bedreigen, chanteren en/of om te kopen. Met de groeiende populariteit van het vrouwenvoetbal en de groeiende potentie voor de gokindustrie zal matchfixing ook een groeiend gevaar worden binnen het vrouwenvoetbal. De grote loonkloof maakt vrouwen hiervoor nog kwetsbaarder voor dwang en intimidatie dan mannen.

Loonkloof niet het enige probleem

De loonongelijkheid is niet het enige probleem voor vrouwelijke sporters. In sportorganisaties bekleden vooral mannen invloedrijke posities, waardoor een machtsongelijkheid ontstaat die meisjes en vrouwen kwetsbaar maakt voor misbruik. De expertstatus van officials en coaches wordt zelden in twijfel getrokken en het gebrek aan supervisie en de onduidelijke grenzen tussen spelers en coaches kunnen een omgeving creëren waarin mishandeling wordt getolereerd. Helaas vergroten deze machtsonevenwichtigheden ook het risico op sextortion (seksuele chantage) – het misbruiken van macht om seksueel voordeel te behalen.

In oktober 2021 bevestigde een FIFA-functionaris dat de organisatie gevallen van seksueel misbruik over de hele wereld had ontdekt. Vorig jaar meldde de Britse krant de Guardian meer dan 40 gevallen van seksueel misbruik en intimidatie die in verband stonden met de FIFA-federatie. Het werkelijke aantal gevallen is moeilijk vast te stellen omdat ze vaak niet worden gemeld vanwege stigmatisering, schaamte en schuldgevoel.

Hoewel niet alle gevallen van sextortion naar buiten komen, gaat het in de heftigste gevallen meestal om mensen die hun macht misbruiken, zoals coaches en agenten. De resultaten van verschillende onderzoeken naar seksueel misbruik in de sportsector suggereren dat het een wijdverspreid probleem is dat alle sporten in alle regio’s van de wereld treft.

Bestaande maatregelen om sextortion in de sport aan te pakken zijn bijna uitsluitend afhankelijk van de meldingsbereidheid en strafmaatregelen om misbruik te ontmoedigen. Als er al meldingskanalen zijn, zijn die vaak niet onafhankelijk en bieden ze slachtoffers/overlevers geen veilige en vertrouwde manier om hun zaak te melden. Sportorganisaties hebben vaak ook onvoldoende capaciteit om gevallen van misbruik op te sporen en te onderzoeken. Al deze factoren creëren een cultuur van stilte en straffeloosheid waardoor misbruik en chantage zich kan blijven voortdoen.

Voorkomen is de krachtigste verdediging

De afgelopen jaren is het probleem onder de aandacht van de FIFA gekomen en zijn ze begonnen het te adresseren. Tijdens het WK voor mannen in 2022 voerde de bond een proefprogramma in met als doel om spelers te beschermen tegen intimidatie en misbruik. Ook dit jaar zijn er nieuwe maatregelen genomen, waaronder een klachtenprocedure en een beschermingsrichtlijn om de realisatie van maatregelen ter bescherming van kwetsbare groepen te verbeteren. De uitrol van deze nieuwe maatregelen moet gepaard gaan met bredere inspanningen om een cultuurverandering teweeg te brengen die sextortion en andere vormen van misbruik uitbant.

Voorkomen is de krachtigste verdediging dus het creëren van sterkere preventiekaders moet de eerste prioriteit zijn voor sportorganisaties zoals de FIFA. Maar als preventie faalt en misbruik plaatsvindt moeten de veiligheid en waardigheid van spelers belangrijker zijn dan de reputatie en financieel gewin van de organisatie. Overtreders moeten ter verantwoording worden geroepen.

Laten wij niet langer vanaf de zijlijn toekijken terwijl het speelveld corrumpeert. Laten we de bal aan het rollen brengen.