Amsterdam, 18 november – Afgelopen weekend was het derde weekend op rij dat er in Zuid-Korea protesten plaatsvonden tegen de huidige president Park Guen-hye. Duizenden protestanten kwamen in de hoofdstad Seoul bijeen om te eisen dat President Park aftreedt nadat een groot politiek corruptieschandaal aan het licht kwam. Park blijkt geheime documenten te hebben gedeeld met haar goede vriendin en adviseur Choi Soon-sil. Choi wordt nu aangeklaagd wegens machtsmisbruik en fraude.

Corruptieschandaal Zuid-Korea ‘Choi-gate’

Op 2 november lieten de Zuid-Koreaanse aanklagers weten dat ze Choi Soon-sil aan zouden klagen wegens politieke beïnvloeding, machtsmisbruik en poging tot fraude. Choi zou haar invloed op President Park hebben gebruikt om steekpenningen te ontvangen van sommige van Zuid-Korea’s grootste bedrijven (chaebols). Deze bedrijven doneerden bijna 70 miljoen dollar aan twee stichtingen die op haar naam staan. Een andere adviseur van President Park, Ahn Chong-bum, zou haar daarbij hebben geholpen.

Het schandaal kreeg onmiddellijk de bijnaam ‘Choi-gate’. Choi was een religieus leidster en bekleedde geen overheidsfunctie en had verder ook geen specifieke kennis van overheidszaken. Desondanks was ze een vertrouweling van de president en had ze veel invloed op diens beleid, bijvoorbeeld door het aanpassen van presidentiële speeches. Park en Choi zijn oude familievrienden. Parks vader was voormalig president Park Chung-hee van Zuid-Korea en had een soortgelijke hechte band met Choi’s vader, die ook een religieus leider was.

Park heeft haar excuses aangeboden en toegegeven dat ze een fout heeft gemaakt. Ze verklaarde dat Choi haar hielp bij persoonlijke en moeilijke momenten, waardoor ze haar “tekortkomingen over het hoofd zag”. Verder zei ze volledige mee te werken met het onderzoek naar de aantijgingen.

De protesten in Seoul op 12 november trokken meer dan een half miljoen mensen, het hoogste aantal tot nu toe. De Zuid-Koreanen eisen dat Park aftreedt als president. Ook leden van oppositiepartijen liepen mee met de stoet, alhoewel het parlement nog geen actie heeft ondernomen om Park af te zetten. Intussen vertrouwt nog maar 5% van de bevolking Parks leiderschap. Hiermee is ze de minst geliefde president sinds het land een democratie werd in 1988.

Anti-Corruptie Wetgeving Zuid-Korea

De timing van het schandaal is ongelukkig. Een nieuwe anti-corruptiewet is op 28 september van kracht gegaan, waarin strenge limieten worden gesteld aan de hoogte van zakelijke transacties. De wet geldt in beginsel alleen voor situaties waarin er sprake is van een mogelijk belangenconflict, maar de afbakening van dergelijke situaties is niet altijd duidelijk.

Ambtenaren, medewerkers van staatsbedrijven, journalisten en leraren mogen nog maar cadeaus van maximaal 42 euro ontvangen en donaties mogen maximaal 84 euro zijn. Aan zakelijke diners mag nog maar 30.000 Koreaanse Won worden uitgegeven, omgerekend ongeveer 24 euro. Overtreders van de wet kunnen rekenen op een driejarige gevangenisstraf en een boete van 25.000 euro.

Cultuur van Corruptie

De wetgeving is erop gericht om de cultuur van cadeaus geven in Zuid-Korea te veranderen. Het geven van cadeaus is een belangrijk proces om sociale banden te vormen. Het geven van diners, enveloppen met geld en andere geschenken is ook onderdeel van zakendoen. Zeker in een professionele context is het daarom moeilijk te onderscheiden van omkoperij. In augustus dit jaar kwam bijvoorbeeld naar buiten dat een redacteur van een van de grootste kranten in het land een luxueuze reis naar Italië had gekregen van een bedrijf. Hij stapte hierna op.

Een ander aspect van de Zuid-Koreaanse cultuur dat corruptie voedt is de sterke band tussen de overheid en de grootste bedrijven van het land, de chaebols. De staat mengt zich actief in de economie en zorgt dat financiële middelen naar de belangrijkste sectoren en bedrijven van de economie gaan. Dit geeft veel mogelijkheden tot smeergeld en omkoperij omdat politici en zakenlieden nauw samenwerken.

Ook heeft het land een geschiedenis van corruptie: elke democratisch verkozen president heeft problemen met corruptie gehad. De vorige president, Lee Myung-bak, is bijvoorbeeld onderzocht wegens omkoperij tussen familie en politieke partners, aandelenmanipulatie en vriendjespolitiek. De voormalige president werd niet opgepakt, maar enkelen van zijn familieleden en politieke medestanders wel.

TI Corruptie Indicatoren

Zuid-Korea scoort middelmatig bij de corruptie indicatoren van Transparency International (TI). De perceptie van corruptie in de publieke sector kreeg in 2015 een score van 56 uit 100, waarbij 100 een perceptie van geen corruptie aangeeft. Verder krijgt het land een ‘gematigd’ als score voor de handhaving van het verdrag tegen omkoping in internationale zakelijke transacties.

Alhoewel corruptie veel voorkomt in Zuid-Korea is het een goed teken dat corruptie wordt ontdekt en aangepakt op alle niveaus van de overheid en het zakenleven. Als de nieuwe wet voor een omslag in de tradities, de cultuur en het gedrag van de bevolking kan zorgen, zal dit de wortel van het corruptieprobleem treffen. De verandering in gewoonten in combinatie met strikte handhaving kan zo een uiterst effectieve anti-corruptie methode blijken.

Door: Gabriëlle Smith