Amsterdam, 20 juli 2016 – Gisteren werd bekend dat de openbaar aanklager van New York een civiele zaak is begonnen wegens het overtreden van de milieuregels door Volkswagen in het dieselschandaal. Volgens hem zouden de top en andere lagen binnen de Duitse onderneming al jaren weten van de bewuste sjoemelsoftware, maar het bewijsmateriaal in de doofpot hebben gestopt. 

Uit een vorig jaar gepubliceerd onderzoek van de Amerikaanse Environmental Protection Agency (EPA) en de California Air Resources Board (CARB) bleek dat Volkswagen de strenge milieueisen die zijn opgenomen in de Clean Air Act met zijn dieselmotoren heeft ontlopen. Dit werd gedaan door middel van software waarmee milieutests konden worden gemanipuleerd. De sjoemelsoftware zorgde voor een minder schadelijke uitstoot tijdens een controle in de garage dan tijdens normaal gebruik op de weg. Inmiddels heeft Volkswagen het gebruik van deze software toegegeven.

Hoe werkt de sjoemelsoftware?

De software werkt als volgt: wanneer een auto getest wordt, staat deze op een rollerbank in de garage met draaiende wielen. Het voertuig zelf blijft echter stilstaan, het stuur wordt niet gebruikt en de GPS maakt slecht of geen contact met de satelliet omdat de auto binnen staat. Door deze omstandigheden herkent de software dat de auto wordt getest en worden er minder schadelijke stoffen uitgestoten dan tijdens normaal gebruik op de weg.

De zogenaamde ‘schone’ dieselmotor van Volkswagen stootte dus in die testsituatie minder stikstofoxiden uit, de stof die schadelijk is voor mens en milieu. Volgens het EPA-onderzoek stoten de dieselmotoren van Volkswagen tijdens normaal gebruik tot veertig keer de toegestane hoeveelheid aan stikstofoxiden uit.

In Nederland zijn er ongeveer 160.000 voertuigen teruggeroepen. Deze moesten door Volkswagen worden voorzien van nieuwe software die de correcte uitstoot van schadelijke stoffen meet.

Uit de aanklacht blijkt dat de onderneming autoriteiten in de Verenigde Staten (VS) en Europa ruim een decennium heeft misleid. De top, waaronder de vorig jaar afgetreden bestuursvoorzitter, maar ook andere lagen binnen het bedrijf, zouden daarvan op de hoogte zijn geweest. Er wordt gesteld dat er belastend materiaal vernietigd is en documenten met valse informatie zijn verstuurd.

De openbaar aanklager van de staat New York schrijft dat de beschuldigingen “een cultuur van diepgewortelde arrogantie binnen de onderneming, gecombineerd met het bewust negeren van de regels van de wet en het toebrengen van schade aan de volksgezondheid en het milieu” blootleggen.

Meerdere staten VS dienen aanklacht in tegen Volkswagen

Naast New York hebben ook Massachusetts en Maryland een aanklacht ingediend tegen de Duitse autofabrikant. In totaal eisen de staten honderden miljoenen dollars aan schadevergoedingen en boetes van Volkswagen en de dochterondernemingen Porsche en Audi. Deze aanklachten volgen kort na de schikking die in juni is getroffen met Amerikaanse autoriteiten en autobezitters met een waarde van 13,5 miljard euro.

Hoewel het onderzoek in de VS werd gepubliceerd, hebben inmiddels meerdere landen aangekondigd de zaak te onderzoeken. Duitsland, het thuisland van ’s werelds op één na grootste autobouwer, kondigde vrijwel direct na de onthulling aan een onderzoek te starten. Ook in Japan moet Volkswagen openheid van zaken geven aan de autoriteiten. Dat geldt eveneens voor andere automerken die in het land actief zijn. In China, qua afzet het belangrijkste land voor Volkswagen, worden de Duitse voertuigen eveneens onderzocht.

De top ontkent eerdere kennis van sjoemelsoftware

De top heeft altijd volgehouden niets af te weten van de sjoemelsoftware. Duitse media meldden echter vorig jaar al dat verschillende VW-medewerkers de top van Volkswagen heeft gewaarschuwd in een intern rapport uit 2011. De directeur van Volkswagen in de Verenigde Staten, stelde dat hij voor de onthulling niet eerder wist van de manipulatie met milieutests. Hij blijkt echter in 2014 al op de hoogte te zijn geweest dat de bewuste diesels niet voldeden aan de Amerikaanse milieunormen. Volgens hem waren er slechts “enkele softwareontwikkelaars” betrokken bij het schandaal, terwijl Der Spiegel stelt dat dit minstens dertig managers betrof.

FD berichtte eerder al dat de Volkswagen top wel degelijk op de hoogte moet zijn geweest van de fraude. Ook maakten volgens Manuel Theisen, corporate governance-expert, “het autoritaire VW-regime en de angstcultuur binnen het concern (…) de verleiding om te sjoemelen erg groot, zoals ze in betere tijden overigens ook hebben bijgedragen aan bovengemiddelde prestaties.”

Wereldwijd zijn ruim 11 miljoen auto’s van Volkswagen uitgerust met software om de uitstoot te manipuleren. De autofabrikant heeft inmiddels al ruim 16 miljard euro vrijgemaakt voor boetes, rechtszaken en kosten voor het terugroepen van auto’s.