Amsterdam, 25 oktober 2016 – Volgens een onderzoek van Zembla waren Nederlandse bedrijven betrokken bij grootschalige btw-fraude, waarbij de opbrengst mogelijk gebruikt is voor terrorismefinanciering. Tussen 2008 en 2011 zouden Nederlandse handelsbedrijven in CO2-emissiecertificaten betrokken zijn geweest bij de btw-fraude waarbij in totaal tussen de 5 en 10 miljard euro aan belastinggeld werd buitgemaakt.
Mogelijke terrorismefinanciering met btw-fraude
Eind 2010 zouden Amerikaanse militairen in hun jacht op Osama Bin Laden dichtbij zijn schuilplaats op een brief zijn gestuit die leidt naar een omvangrijk Italiaans fraudenetwerk, met vertakkingen in heel Europa waaronder in Nederland. Het Italiaanse Openbaar Ministerie startte een onderzoek en de verdachte fraudeurs werden beschuldigd van btw-fraude waarbij zij tussen 5 en 10 miljard aan belastinggeld zouden hebben gestolen.
Volgens Zembla waren tussen 2008 en 2011 Nederlandse handelsbedrijven in CO2-emissiecertificaten betrokken bij de grootschalige btw-fraude. De autoriteiten in Duitsland en Italië stellen dat er talrijke aanwijzingen zijn dat de opbrengst van de fraude is gebruikt voor terrorismefinanciering.
De verdachte Nederlandse bedrijven
Zembla kreeg een lijst in handen met een veertigtal personen en bedrijven in Nederland die mogelijk betrokken zouden zijn bij de btw-fraude. Het Openbaar Ministerie in Duitsland doet onderzoek naar de fraude en bevestigt dat er aanwijzingen zijn voor terreurfinanciering, maar wil geen toelichting geven om het onderzoek niet in gevaar te brengen. Ook het Nederlandse Openbaar Ministerie (OM) onderzoekt de btw-fraude maar wilde niet ingaan op vragen van Zembla over de betrokken Nederlandse bedrijven. Het OM liet weten: “In de btw-carrousels die wij onderzoeken, hebben we geen zicht op geldstromen van personen of bedrijven in Nederland richting terroristische organisaties.”
Zembla noemde wel twee mogelijk betrokken Nederlandse bedrijven bij naam. De bedrijven die werden genoemd in het televisieprogramma zijn EcoDutch Carbon en VDL Duty Free Wholesale, die inmiddels niet meer bestaan. EcoDutch Carbon is volgens overheid.nl in april 2014 ontbonden en de datum van opheffing van VDL Duty Free Wholesale is onbekend. Beide voormalig eigenaren van zowel EcoDutch Carbon als VDL Duty Free Wholesale hebben tegenover Zembla ontkend betrokken te zijn geweest bij fraude.
Financieel expert Marius Frunza en hoogleraar Richard Ainsworth hebben op verzoek van Zembla de transactiegegevens onderzocht en stellen dat de bedrijven wetens en willens hebben meegewerkt aan de fraude: “Ze zijn essentieel. Ze werkten in een netwerk met illegale transacties”, aldus Frunza.
Camouflage van fraude in Nederland
In 2009 werd de mogelijkheid om te frauderen met belastinggeld in de CO2-handel door de Nederlandse overheid geblokkeerd. Deze blokkade werkte echter averechts, omdat Nederland vanaf dat moment zou zijn gebruikt door criminele netwerken om frauduleuze transacties met CO2-certificaten te camoufleren. Door hun handel via een Nederlands bedrijf te laten lopen, leek het te gaan om legale transacties, omdat fraude hier officieel niet meer mogelijk was.
Volgens deskundigen werd Nederland hierdoor de ideale schuilplaats voor fraudeurs in de CO2-handel. Hoogleraar Ainsworth stelde het volgende over de zogenaamde blokkade: “Daarmee los je fraude niet op. Er komen juist meer fraudeurs naar jouw land dan anders het geval zou zijn geweest.”
Ook hoogleraar belastingrecht aan de VU, Redmar Wolf, komt tot deze conclusie: “Dan zie je dus dat Nederland een goed land is om die stromen doorheen te leiden.” Uit het onderzoek van Zembla blijkt dat bedrijven zoals EcoDutch Carbon en VDL Duty Free Wholesale vooral ná de Nederlandse maatregelen actief werden in de criminele netwerken.
Politiek sluit betrokkenheid Nederlandse bedrijven niet uit
Staatssecretaris Wiebes van Financiën zei eerder in de Tweede Kamer dat hij niet uit kan sluiten dat Nederlandse bedrijven betrokken zijn bij de btw-fraude die terrorisme financiert. Hij noemde het beangstigend dat er terrorismefinanciering plaatsvindt met behulp van btw-fraude maar stelde geen lijst te hebben van de betrokken Nederlandse bedrijven.
Volgens deskundigen is de fraude met CO2-certificaten nu gestopt, maar gaat de btw-fraude onverminderd door met de handel in andere producten. Wiebes houdt er rekening mee dat belastinggeld buitgemaakt met de btw-fraude naar doelen gaat “die wij bepaald niet onderschrijven” en zegt te onderzoeken of er specifiek bij deze zaak Nederlandse bedrijven betrokken zijn. Naar aanleiding van de uitzending van Zembla heeft het CDA Kamervragen aan Wiebes gesteld.
Grootschalige btw-fraude in CO2-emissierechten al eerder bekend
De btw-fraude met de handel in CO2-rechten kwam in 2012 al aan het licht. De miljarden euro’s die buit gemaakt werden door de btw-fraude in de periode 2008 tot 2011 verliep gedeeltelijk via Deutsche Bank, waar justitie in 2012 een inval deed. Afgelopen juni werden zes voormalige handelaren veroordeeld wegens belastingfraude. Een ander crimineel netwerk gebruikte Italië voor de btw-fraude waar naar verluidt 1 miljard euro aan btw is gestolen via de handel met CO2-certificaten.
Onvoldoende aandacht voor integriteitsrisico’s
Vorig jaar waarschuwde De Nederlandsche Bank (DNB) dat de financiële sector onvoldoende aandacht heeft voor integriteitsrisico’s, zoals terrorismefinanciering. DNB liet destijds weten dat er nog veel verbeterpunten zijn waar het gaat om integriteitsrisico’s.
Wanneer sanctie- en anti-witwasregelgeving niet goed nageleefd worden, zijn de (internationale) sancties minder effectief en kunnen bedrijven en instellingen betrokken raken bij witwassen, corruptie en/of terrorismefinanciering. Een dergelijke betrokkenheid is niet alleen zeer schadelijk voor de reputatie van de Nederlandse financiële sector, maar heeft ook maatschappelijk onaanvaardbare gevolgen.
Om dit te voorkomen wordt van financiële instellingen verwacht dat zij een risicogebaseerde controle verrichten op de transacties van hun cliënten, om zo ongebruikelijke transacties die mogelijk verband houden met witwassen en terrorismefinanciering te detecteren en melden. Op basis van onderzoeken van DNB is gebleken dat met name bij banken, trustkantoren en betaalinstellingen deze controle nog niet altijd toereikend is.
Het tegengaan van corruptie en fraude moet hoog op de agenda staan van ondernemingen, hun interne en externe toezichthouders en aandeelhouders. Het is essentieel dat de hele keten ervan overtuigd is en uitstraalt dat corruptie destructief en volstrekt onacceptabel is.