Amsterdam, 24 mei 2017 – Nieuw onderzoek van De Nederlandsche Bank (DNB) wijst uit de trustsector zich nog onvoldoende aan de regels houdt en ongebruikelijke transacties niet altijd meteen of soms zelfs helemaal niet meldt bij de FIU-NL. Er wordt te weinig gedaan om praktijken als witwassen en mogelijke terrorismefinanciering te voorkomen. Bovendien blijkt dat meerdere trustkantoren niet op de hoogte zijn van de Nederlandse sanctielijst. Hierdoor gaan trustkantoren er soms onterecht vanuit dat zij voldoen aan hun wettelijke verplichtingen.
Door de onthullingen uit de Panama Papers ruim een jaar geleden, kwam de trustsector extra onder vuur te liggen. Uit de Panama Papers werd duidelijk dat talloze financiële dienstverleners, waaronder trustkantoren, banken, notarissen en belastingadviseurs in Nederland, via brievenbusfirma’s belastingontduiking faciliteren. Vaak blijven de uiteindelijke belanghebbenden achter deze constructies onbekend. DNB doet sindsdien onderzoek naar de financiële dienstverleners die via brievenbusfirma’s mogelijk belastingontduiking faciliteren. Uit dit onderzoek blijkt dat vooral trustkantoren zich onvoldoende aan de regels houden en ongebruikelijke transacties niet altijd melden. Naar aanleiding hiervan deed DNB begin dit jaar strafrechtelijke aangifte tegen meerdere Nederlandse trustkantoren.
Rol trustsector in Nederland
De trustsector beheert Nederlandse vennootschappen die veelal onderdeel zijn van internationale (fiscale) constructies. Trustkantoren regelen onder meer het beheer van brievenbusfirma’s die zijn ingericht om te profiteren van internationale mogelijkheden om zo weinig mogelijk belasting te betalen. Het risico op belastingontduiking, witwassen en terrorismefinanciering is daarbij aanwezig. Trustkantoren zijn verplicht om voorafgaand aan elke transactie cliëntenonderzoek te verrichten en ongebruikelijke transacties te melden, waarbij ze bijzondere aandacht dienen te besteden aan ongebruikelijke transactiepatronen en hoog-risico transacties. Dit is vastgelegd in de Wet ter voorkoming van witwassen en financiering van terrorisme (WWFT). In deze wet en de Wet Toezicht Trustkantoren (WTT) is ook vastgelegd dat een trustkantoor de verplichting heeft om de identiteit van de uiteindelijke belanghebbende (UBO) van een cliënt te verifiëren en inzicht te krijgen in de eigendoms- en zeggenschapsstructuur van de cliënt.
Kritiek op de trustsector
Al langere tijd wordt er stevige kritiek geuit op de trustsector, onder andere door DNB, omdat trustkantoren zich volgens de toezichthouder niet voldoende inspannen om praktijken als witwassen en mogelijke terrorismefinanciering te voorkomen. Zo concludeerde DNB in 2014 na onderzoek al dat trustkantoren hun werk lang niet altijd goed doen. Volgens DNB controleerden ze niet goed genoeg wat het doel is van de vennootschappen die ze beheren en waar het geld van hun klanten vandaan komt. Daardoor bestaat het risico dat de BV’s gebruikt worden voor het witwassen van geld of het financieren van terrorisme. De trust- en bankensector loopt in dat geval kans op boetes en sancties.
Naar aanleiding van de publicatie van de Panama Papers maakte DNB begin dit jaar bekend dat het gericht onderzoek gaat doen naar de wijze waarop financiële instellingen transacties controleren op mogelijke betrokkenheid bij illegale praktijken. Recent kwamen de Nederlandse trustkantoren BlauStein en BK Group negatief in het nieuws wegens respectievelijk mogelijke fraude en facilitering van belastingontduiking.
Begin 2016, vóór de publicatie van de Panama Papers stonden er in het register van DNB 269 afgegeven trustvergunningen. Afgelopen jaar zouden er in ieder geval 25 kleine trustkantoren uit het register verdwenen zijn, deels gedwongen en deels omdat zij niet in staat waren of niet wilden voldoen aan de wet-en regelgeving.
Nederlandse banken verscherpen beleid trustsector
Volgens het FD hebben Nederlandse banken het beleid ten aanzien van de trustsector verscherpt na de onthullingen uit de Panama Papers. Banken zouden betalingen die via hun bankrekeningen lopen veel kritischer zijn gaan volgen. De branchevereniging van Nederlandse trustkantoren, Holland Quaestor, heeft volgens het FD in maart geklaagd dat banken steeds minder bankrekeningen voor brievenbusmaatschappijen willen openen en aanhouden. Het openen van een dergelijke rekening zou bovendien fors duurder zijn geworden. Die maatregelen zijn door de banken zelf genomen, toezichthouder De Nederlandsche Bank (DNB) heeft de regels vorig jaar niet aangescherpt.
Zo zou ING sinds oktober 2016 geen nieuwe trustkantoren meer accepteren als klant. Volgens Holland Quaestor heeft ING 46 trustkantoren in de boeken en laat de bank het hierbij vanwege mogelijke reputatieschade, kosten en beheersbaarheid. Brievenbusfirma’s zijn dit jaar ook meer gaan betalen voor een bankrekening: het tarief is verhoogd van € 1.800 naar € 2.400 tot € 4.000 per jaar. Ook heeft ING een overeenkomst met huidige klanten waarin is opgenomen dat en hoe trustkantoren personen en brievenbusfirma’s moeten controleren. Ook ABN Amro is strenger geworden voor hun klanten uit de trustsector en laat fiscalisten van de bank het fiscaal beleid van trustkantoren toetsen. Verder eist ABN dat de trustkantoren een duurzame visie ontwikkelen, op zoek gaan naar nieuwe diensten. en meer aandacht gaan besteden aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Rabobank wil met alle trustklanten een nieuwe samenwerkingsovereenkomst opstellen, waarbij mogelijk afscheid wordt genomen van bestaande trustklanten en brievenbusfirma’s.
Trustkantoren wijken uit naar buitenland
Het FD stelt dat het gevolg van het strengere beleid van de grootbanken is dat trustkantoren vaker aankloppen bij buitenlandse banken met dochterfilialen in Nederland. Uit documenten van Holland Quaestor blijkt dat deze lobbyclub bezorgd is over het feit dat de Nederlandse banken strenger zijn bij het openen van bankrekeningen voor brievenbusmaatschappijen. Volgens de branchevereniging zoeken trustkantoren nu hun heil meer in het buitenland, waardoor de poortwachtersfunctie van banken en trustkantoren onder druk komt te staan en er minder zicht is op klanten en hun transacties.
Meer slagkracht voor toezichthouder
Volgend jaar wordt de WTT op verzoek van DNB aangescherpt. De toezichthouder hoopt daarmee meer slagkracht te krijgen om de trustsector te kunnen verbeteren. Zo wordt het onder de aangescherpte WTT eenvoudiger om vergunningen in te trekken, bestaat de mogelijkheid om genomen maatregelen te openbaren en kan bepaalde dienstverlening worden verboden als deze te hoge risico’s met zich meebrengen. Strengere wetgeving en handhaving vanuit de toezichthouder helpt de trustsector op orde te krijgen maar het zijn uiteraard niet de enige voorwaarden. De trustsector heeft een eigen verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat zij een schoon klantenbestand heeft.