Openbaar Ministerie

Klokkenluider meldt misbruik van privégegevens Facebook-gebruikers

Lotte RooijendijkAlgemeen, Feature, Integriteit, Internationaal, Klokkenluiders, News, Private sector

Amsterdam, 21 maart 2018 – De gegevens van 50 miljoen Facebook-gebruikers zijn in handen gekomen van het databedrijf Cambridge Analytica. Dit kwam aan het licht dankzij de klokkenluider Christopher Wylie, die het afgelopen jaar uitgebreid sprak met The Guardian en de New York Times. Cambridge Analytica ontkent dat ze de informatie van de 50 miljoen Facebook-gebruikers ooit heeft gekregen.

De klokkenluider Cristopher Wylie was tot eind 2014 werkzaam bij Cambridge Analytica. In die periode kreeg het bedrijf de gegevens van 50 miljoen, voornamelijk Amerikaanse, Facebook-gebruikers in handen. Wylie kwam destijds zelf met het plan om persoonlijke informatie van de Facebook-profielen van miljoenen mensen in Amerika te gebruiken om zo een nauwkeurig psychologisch en politiek profiel op te stellen van al deze gebruikers. Toen Facebook in 2015 achter het datalek kwam heeft het bedrijf aan Cambridge Analytica verzocht de data te verwijderen. Wylie stelt dat Facebook echter nooit gecheckt heeft of dit ook daadwerkelijk gebeurd is. Daarnaast heeft Facebook niet de moeite genomen om hier melding van te maken bij zijn gebruikers.

Hoe kwam Cambridge Analytica aan deze gegevens?

Het databedrijf liet honderdduizenden Facebook-gebruikers tegen betaling een vragenlijst invullen voor Global Science Research via de app thisisyourdigitallife. De gebruikers werden namelijk gevraagd om in te loggen met hun Facebook-account. Vervolgens verzamelde deze app op de achtergrond, zonder directe toestemming, gegevens van de vrienden van de deelnemers. Op deze manier werd een database gecreëerd met in totaal 50 miljoen persoonlijke profielen van Facebook-gebruikers.

Van de 50 miljoen profielen waren er uiteindelijk 30 miljoen profielen die genoeg informatie bevatten en dus bruikbaar waren. Met die gigantische database kon Cambridge Analytica analyseren wat voor onderwerpen de gebruikers interessant vonden en op welke wijze ze te beïnvloeden waren.

De Amerikaanse verkiezingen

Er lijkt een verband te bestaan tussen Cambridge Analytica en president Trump. Tijdens de Amerikaanse verkiezingen was Steve Bannon campagneleider voor Trump. Dezelfde Steve Bannon was ook mede-oprichter en bestuurder van Cambridge Analytica. Om die reden bestaat het vermoeden dat het campagneteam van Trump de informatie van Cambridge Analytica heeft gebruikt om kiezers via Facebook te beïnvloeden. Of dit ook daadwerkelijk is gebeurd is nog onduidelijk. Cambridge Analytica ontkent dit namelijk.

Het is niet de eerste keer dat de integriteit van Trump’s campagne in twijfel is getrokken. In oktober 2017 werd voormalig campagneleider Paul Manafort in staat van beschuldiging gesteld voor, onder andere, witwassen en het heimelijk samenwerken met een buitenlandse mogendheid.

Onderzoek gestart en verklaring geëist

Naar aanleiding van deze onthullingen heeft het bestuur van Cambridge Analytica de topman van het bedrijf, Alexander Nix, gister geschorst en een onafhankelijk onderzoek aangekondigd.

Daarnaast hebben verschillende toezichthouders aangekondigd een onderzoek te starten naar het voorval. Zo is de privacy waakhond in Groot-Brittannië een onderzoek gestart en heeft de Amerikaanse Federal Trade Commission (FTC) ook vragen gesteld aan Facebook. Daarnaast wil de FTC onderzoeken of Facebook de privacywetgeving heeft overtreden. In reactie hierop stelt Facebook de richtlijnen aan te passen en te verstevigen om de persoonlijk gegevens van mensen beter te beschermen.

Zowel een commissie van het Britse Lagerhuis als het Amerikaanse Congres hebben Facebook-topman Mark Zuckerberg opgeroepen om te komen getuigen over het gebruik/misbruik van deze privégegevens. Ook het Europees Parlement wil dat Zuckerberg uitleg komt geven. Zo wil voorzitter Antonio Tajani expliciet weten of de gegevens van EU-burgers ‘niet zijn gebruikt om de democratie te manipuleren’.

Al sinds 2016 ligt Facebook onder vuur vanwege een aaneenschakeling van problemen. Dit begon met de mogelijke impact van nepnieuws en vervolgens de bekentenis van het platform dat Russische trollen via advertenties hebben geprobeerd invloed uit te oefenen in Amerika. Het blijft echter onduidelijk in hoeverre deze zaken daadwerkelijk effect hebben gehad op de keuze van de Amerikaanse kiezer.

Hoe dan ook heeft Facebook afspraken geschonden met de Amerikaanse handelstoezichthouder, met potentieel boetes als gevolg.