Amsterdam, 17 november 2017 – Afgelopen dinsdag, een week na de onthullingen van de Paradise Papers, is het de EU na maanden onderhandeld te hebben over de herziening van de Vierde anti-witwasrichtlijn, niet gelukt tot een overeenkomst te komen om de anti-witwasregels te verbeteren. In een week waarin geheimhouding de krantenkoppen heeft overheerst, heeft de EU een kans verspild om actie te ondernemen voor meer transparantie rondom de echte eigenaren achter bedrijven en trusts.
Dinsdagochtend bevestigde de Europese commissaris, Pierre Moscovici, dat informatie over economisch eigendom openbaar moet worden gemaakt in de strijd tegen ondoorzichtige structuren onthuld in de Paradise Papers en eerder de Panama Papers. Hij toonde zich ‘zeer bezorgd’ over de Paradise Papers en betreurde ten diepste het gebrek aan vooruitgang bij de onderhandelingen. “Burgers zouden onze passiviteit niet begrijpen na het nieuwe waarschuwingsschot van de Paradise Papers”, aldus Moscovici. “Elke dag werpen onze kranten nieuw licht op het wereldwijde circuit, de goed geoliede machine van de belastingontwijking. Als dit legaal is, moeten we de wet veranderen”, vulde hij aan.
Pleidooien tot harder optreden EU tegen geheimhouding
Het riep meer nieuwe pleidooien op tot een harder optreden van de EU tegen de juridische en fiscale constructies die belastingontwijking mogelijk maken. Zo ook EU-Parlementariër Ludek Niedermayer namens de christen-democraten: “Ik roep de ministers van financiën op tot actie, zij hebben de macht. Zij moeten niet meer aankomen met slappe excuses en zich verschuilen achter de unanimiteitsregel.”
De Nederlandse Europarlementariër Judith Sargentini (GroenLinks), één van de onderhandelaars op dit gebied, haalde uit naar de lidstaten vanwege het moeizame overleg over de herziening van de Europese anti-witwasrichtlijn. De nieuwste onderhandelingsronde met het parlement leverde vandaag opnieuw geen akkoord op. “Wij willen dat eigenaars van bedrijven en trusts vindbaar zijn in openbare registers, maar de lidstaten willen niet met ons onderhandelen. Ik kan alleen maar concluderen dat er verschillende lidstaten zijn die blij zijn met die donkere hoekjes en graag de boel houden zoals die is. Dat is een schande”, aldus Sargentini.
“Sommige belastingparadijzen zitten gewoon aan tafel in Brussel”, merkte Miguel Urbán Crespo van de Spaanse partij Podemos op. Ook Paul Tang van de PvdA noemde expliciet Nederland, Malta, Luxemburg en Ierland als EU-landen met een discutabel belastingbeleid. “Het is onbestaanbaar dat we in Europa proberen samen te werken en elkaar toch proberen te benadelen”, stelde Tang.
Welke lidstaten houden transparantie tegen?
Het Europees Parlement lijkt volledige transparantie van echte eigenaren achter bedrijven en trusts in de EU te steunen. Het zijn grote lidstaten zoals Duitsland en het Verenigd Koninkrijk die de voorgestelde wijzigingen om geheimhouding aan te pakken, hebben geblokkeerd. Andere lidstaten die verdere transparantie over economisch eigendom belemmeren zijn Ierland, Malta, Cyprus en Luxemburg. Lidstaten waarvan wordt verwacht dat ze voor meer transparantie, zijn Frankrijk, Spanje, Portugal, Italië, Finland en Zweden, al zijn zij er niet in geslaagd dit te verdedigen tijdens de onderhandelingen.
Dan zijn er nog een heel aantal lidstaten die zich ‘neutraal’ hebben opgesteld en zich niet hebben uitgesproken voor, noch tegen meer transparantie op het gebied van uiteindelijke belanghebbenden. Ook Nederland zit met haar discutabele belastingbeleid bij deze groep lidstaten. Door niet te handelen, zijn alle EU-lidstaten medeplichtig aan een systeem dat belastingontwijking toelaat. Ondanks goed werk op technisch niveau, slaagt ook de Europese Commissie er niet in om deze kwestie politiek te prioriteren.
EU nalatig op het gebied van anti-witwasregels
De EU heeft tot nu toe nagelaten te reageren op het grote offshore-schandaal van vorig jaar, de Panama Papers. Nu onthullen de Paradise Papers opnieuw de schaal van misbruik door verborgen eigendom. De Paradise Papers onthullen veel nieuwe voorbeelden van verdachte transacties en het gebruik van trusts. De wettelijk toegestane anonimiteit stelt bedrijven en trusts in staat witwassen, corruptie, terrorisme, belastingontduiking en mensenhandel te faciliteren – met verwoestende gevolgen voor mensen in en buiten Europa. De EU moet nu handelen om geheimhouding onmogelijk te maken en meer transparantie te creëren in bedrijfsstructuren.
Meer transparantie in bedrijfsstructuren zal ertoe leiden dat belastingontduikers en andere criminelen zich niet langer kunnen verschuilen achter schimmige bedrijfsstructuren. Om deze transparantie te bereiken is een publiek register van uiteindelijke belanghebbenden onmisbaar. In het zogenoemde UBO-register moeten de gegevens komen te staan van de uiteindelijke belanghebbende: de natuurlijke persoon die uiteindelijk de touwtjes in handen heeft of profiteert van de inkomsten.
De vijfde anti-witwasrichtlijn is een unieke kans voor de EU om financiële geheimen in te dammen en de echte economische eigenaren achter anonieme bedrijven en trusts bekend te maken. De volgende triloog-onderhandelingen zullen waarschijnlijk plaatsvinden op 6 december, waarbij verwacht wordt dat het Europees Parlement, de Europese Commissie en het Estse voorzitterschap van de Raad een definitieve deal zullen sluiten om het dossier te sluiten.