Amsterdam, 17 december 2020 – Op 3 december 2020 vond de najaarseditie van het Business Integrity Forum van Transparency International Nederland (TI-NL) plaats. Institutionele leden van TI-NL kunnen zich op dit platform uitspreken over integriteit en op die manier van elkaar leren. Deze editie stond in het teken van corruptie en integriteitsproblemen bij overnames, fusies en joint ventures, met onder andere sprekers van ABN-AMRO en Norton Rose Fulbright.
Na een korte introductie van Paul Vlaanderen, voorzitter van TI-NL, en Lousewies van der Laan, directeur van TI-NL, startte Ep Hannema namens Norton Rose met een uiteenzetting over de consequenties van de Corona-pandemie op M&A- en JV-transacties. Ondanks de crisis zijn momenteel veel M&A activiteiten, zowel negatief, als gevolg van schulden, en positief, als gevolg van veranderende strategieën. Volgens Hannema kan een tekort aan geld en tijd als consequentie van de pandemie ertoe leiden dat boekenonderzoek tegen omkoping bij deze transacties minder grondig wordt uitgevoerd. Dit brengt de nodige corruptierisico’s met zich mee.
Business Integrity Forum: gedegen boekenonderzoek bij transacties
Peter van Veen, TI-NL bestuurder en Chief Compliance Officer bij Roquette Freres, benadrukte dat als een bedrijf een transactie onderneemt, het zowel de middelen als de aansprakelijkheid verwerft. De spanning tussen deze twee aspecten kwam ook duidelijk naar voren in een recente publicatie van TI-UK over due diligence tegen omkoping bij transacties. Het is daarom van cruciaal belang om voorafgaand aan het definitief maken van de overeenkomst, voldoende informatie in te winnen over het bedrijf dat wordt overgenomen. Belangrijk hierbij is bijvoorbeeld de verwevenheid van belastingzaken van de oprichters met de belastingzaken van het bedrijf. Als er vage lijnen tussen de belangen van de directeur en die van het bedrijf bestaan, is dit een duidelijke rode vlag.
Op basis van dit onderzoek kan het overnemende bedrijf de risico’s van een acquisitie inschatten. Sharon Oded van Norton Rose vergeleek het kopen van een ander bedrijf met het investeren in een huis. “Als een investeerder interesse heeft in een huis, vraagt deze zichzelf af of alleen de keuken aan vervanging toe is of alle leidingen verrot zijn. In het laatste geval kun je beter afzien van de aankoop.” De inschatting van het risico heeft bijvoorbeeld te maken met bedrijfscultuur: hoe agressief heeft het bedrijf haar fiscale zaken ingericht, hoe agressief wil het bedrijf groeien en worden werknemers alleen beloond voor financiële targets? “Deze kenmerken geven een duidelijke indicatie van het soort bedrijf waarmee je te maken hebt. Je vraagt je vervolgens af of dit past bij je eigen bedrijfscultuur”, aldus Peter van Veen.
De rol van banken
Namens ABN-AMRO wees Mirte van den Berge op de functie van het bankwezen bij M&A- en JV-transacties. Hoewel banken niet direct betrokken zijn bij due diligence op de fusie of overname zelf, spelen zij wel een rol bij het adviseren over fusies en acquisities. De partij die door de bank wordt geadviseerd in de fusie over overname, is ook klant van de bank en daarom onderworpen aan alle vormen van ken-je-klantonderzoek. Binnen de bank wordt vooraf een uitvoerige inschatting gemaakt van de risico’s die gepaard gaan met de fusie of overname waarop geadviseerd gaat worden. Hierbij zijn ook de reputatierisico’s van de mogelijke overeenkomst van belang. Bij deze inschatting wordt bijvoorbeeld gelet op de mate van concurrentie bij een deal. Het is belangrijk ook aandacht te geven aan mogelijke corruptie in het proces van de transactie, bijvoorbeeld als wordt aangedrongen op het betrekken van een speciale adviseur die banden onderhoudt met bestuurders of met de politiek. Men moet dus niet alleen kijken naar corruptie bij het over te nemen bedrijf, maar ook binnen het proces van de overname.
Joint ventures: andere uitdagingen
Joint ventures vormen andere risico’s om rekening mee te houden. Bij een acquisitie of fusie ligt de nadruk op eventuele misstanden die in het verleden hebben plaatsgevonden. Bij joint ventures, waarbij slechts een deel van de aandelen wordt aangeschaft, moet ook gekeken worden naar de toekomst. De overige aandeelhouders houden tenslotte ook een vinger in de pap. Oded: “Terwijl een acquisitie kan worden vergeleken met het investeren in een huis, is een joint venture als het in bed stappen met een nieuwe partner.” Als je een minderheid van de aandelen verwerft, wat doe je als er morgen een klokkenluiderzaak ontstaat waarbij de meerderheid van de aandeelhouders geen actie wil ondernemen? Over dit soort risico’s moet bij een beoordeling nagedacht worden.
Permanente aandacht is cruciaal
De kopende partij blijkt dus de belangrijkste rol te spelen in het voorkomen van corruptie en integriteitsproblemen bij fusies, acquisities en joint ventures. Daarbij is het van belang dat het compliance-proces bij een transactie zo vroeg mogelijk in gang wordt gezet. Ondanks de besproken moeilijkheden eindigde TI-NL voorzitter Paul Vlaanderen het Business Integrity Forum op een positieve noot. “Met grote belangstelling volgen we de ontwikkelingen in de financiële sector, en de samenwerking van financiële en gouvernementele instituties om de slechteriken eruit te pikken. We moeten de toenemende aandacht voor dit onderwerp verwelkomen. Permanente oplettendheid is noodzakelijk om corruptie en fraude bij transacties tegen te gaan.”
Voor eventuele (pers)vragen kunt u mailen naar communicatie@transparency.nl of bellen naar 0681083627.