Amsterdam, 11 september 2017 – Uit onderzoek van het Institute for Financial Crime (IFFC) blijkt dat bestuurders in de sportwereld vaak de risico’s van witwassen bij bonden en verenigingen onderschatten. De financiële integriteit van sportbonden en verenigingen komt steeds meer onder druk te staan, vooral door dat er veel meer geld in de sport omgaat. Volgens het instituut worden echter vooral boekhoudkundige onregelmatigheden en matchfixing als de grootste risico’s gezien en is er veel minder aandacht voor witwasrisico’s.
Dat financieel economische criminaliteit in de sportwereld, anders dan in de financiële sector en de
vastgoedbranche, nooit echte aandacht heeft gehad is opmerkelijk. Zeker gelet op de grote bedragen
en belangen die hiermee gemoeid gaan. Uit een verkennend onderzoek van IFFC onder sportbonden en verenigingen blijtk dat de risico’s worden onderschat en bestuurders onvoldoende op de hoogte zijn van de aansprakelijkheidsrisico’s die zij lopen.
Gebrek aan kennis in sportwereld
Uit de enquête van het onderzoek blijkt dat boekhoudkundige onregelmatigheden en matchfixing als grootste risico worden gezien door de respondenten. Het risico van witwassen wordt veel lager ingeschat. De perceptie van dit lage risico zou kunnen worden veroorzaakt doordat er relatief weinig bekend is over de wijze waarop witwassen in de sportwereld kan plaatsvinden.
Over de daadwerkelijke schaal van witwaspraktijken in de sportwereld is nog weinig bekend. Wel bleek vorig jaar uit onderzoek van Het Financieele Dagblad en Trouw naar de Panama Papers dat Nederlandse trustkantoren en banken een belangrijke rol hadden gespeeld in het corruptieschandaal rond Fifa.
Meldpunten onbekend bij bestuurders
Ook gaf het merendeel van de respondenten aan dat in Nederland de systemen en instrumenten
om fraude-incidenten te melden, niet goed werken. Procedures hoe om te gaan met meldingen zijn er
niet of zijn niet effectief. Tot slot waren veel bestuurders niet op de hoogte van de bestaande meldpunten van het NOC*NSF, Nationale Platform Matchfixing, Kansspel Autoriteit, Vertrouwenspunt Sportbond.
Ook internationaal zijn er vele meldpunten binnen de sportwereld. Zo kwam het klokkenluidersplatform Football Leaks in 2016 naar buiten met 18,6 miljoen documenten waaruit zou blijken dat grote voetballers zoals Cristiano Ronaldo tientallen miljarden hebben weggesluisd naar een belastingparadijs, om miljoenen aan belastinggeld over hun toch al exorbitante inkomsten te kunnen ontwijken.
Vanwege het grote aantal meldpunten in de verschillende sectoren en de heersende onduidelijkheid bij potentiële melders waar men wat kan melden, is Transparency International Nederland bezig een duidelijk overzicht van (niet-commerciële meldpunten) in Nederland te schetsen.
Gedeelde verantwoordelijkheid en samenwerking
De verantwoordelijkheid zou niet alleen bij bonden en verenigingen moeten liggen. De Nederlandsche Bank (DNB) concludeerde eerder dit jaar al dat banken en trustkantoren meer actie moeten ondernemen om fraude in de voetbalwereld tegen te gaan.
In 2016 werd er, mogelijk door de uitkomsten van het onderzoek naar het Fifa-schandaal, een recordaantal aan meldingen van ongebruikelijke transacties gedaan door trustkantoren. In 2017 maakte NRC bekend dat het Amsterdamse trustkantoor BK Group belastingontduiking door voetbalvedetten als Luis Suárez en Ángel Di María zou hebben gefaciliteerd. De twee voetballers zouden miljoenen aan sponsor- en imagorechten met hulp van het trustkantoor naar Panama hebben gesluisd om geen of weinig belasting over een deel van hun inkomsten te hoeven betalen.
Toezichthouder DNB, de wet en de door BK Group ondertekende code van de brancheorganisatie van trustkantoren eisen in dit soort gevallen het verbreken van de klantrelatie. Ook zou melding moeten worden gemaakt aan de FIU. Die meldingsplicht bestaat echter nog niet binnen de sportwereld. Hoogleraar criminologie Hans Nelen roept op tot een meldingsplicht voor ongebruikelijke transacties. Er moet dan een gedeelde verantwoordelijkheid en een effectieve samenwerking zijn tussen de publieke en private sectoren om misstanden in de sport tegen te gaan.
Wilt u meer weten over witwasrisico’s in Nederland en hoe het onderwerp ‘uiteindelijke belanghebbende’ (oftewel ultimate beneficial owner, UBO) hierin een centrale rol speelt, dan kunt u hier een uitgebreid onderzoeksrapport van Transparency International Nederland over dit thema vinden.